ΒΟΤΑΝΑ: Απήγανος (Ruta Graveolens)

Οικογένεια: Rutaceae Γένος: Ruta

Ο Απήγανος (Common Rue) είναι φυτό ποώδες και πολυετές, που ανήκει στην οικογένεια των Ρουτοειδών (Routaceae) και φθάνει σε ύψος περίπου το 1 μέτρο, ενώ φύεται σε περιοχές της Μεσογείου και της βόρειας Αφρικής προτιμώντας ηλιόλουστες τοποθεσίες. Συναντάμε το βότανο και με τις ονομασίες Πήγανος, Σιδερόχορτο, Βρωμοπήγανος, Πεγάνι, Πηγάνι κ.α. Το φύλλωμά του έχει έντονη και δυσάρεστη μυρωδιά και τα κίτρινα λουλούδια του καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του φυτού.Ο απήγανος ήταν γνωστός από την αρχαιότητα και ο Διοσκουρίδης τον χρησιμοποιούσε ως φάρμακο για τις δυσκολίες της αναπνοής, ενώ ο Πλίνιος τον αναφέρει ως ευεργετικό για τα μάτια και τη διατήρηση της καλής όρασης, καθώς επίσης και ως εμμηναγωγό και εκτρωτικό. Ήταν επίσης, γνωστός για τις ενεργειακές του ιδιότητες και οι αρχαίοι Αθηναίοι τον φύτευαν στο αριστερό μέρος του κήπου τους για να ξορκίζουν το κακό.

Περιέχει ένα αιθέριο έλαιο που περιλαμβάνει κετόνες, αλκοόλες, εστέρες και τερπένια. Επιπλέον περιέχει φλαβονοειδή, αλκαλοειδή, κουμαρίνες και ένα γλυκοσίδιο, τη ρουτίνη η οποία έχει παρόμοια δράση με τη βιταμίνη Ρ.

Στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία, ο απήγανος χρησιμοποιείται αποτελεσματικά ως αντισπασμωδικό, αντιβηχικό και εμμηναγωγό. Βοηθά στη ρύθμιση του γυναικείου κύκλου και χρησιμοποιείται για την επανέναρξη της ανεσταλμένης έμμηνης ροής. Λόγω της αντισπασμωδικής του δράσης χρησιμοποιείται για την χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών, ιδιαίτερα του πεπτικού συστήματος ανακουφίζοντας τους κολικούς και τα προβλήματα των εντέρων, αλλά και τον σπασμωδικό βήχα. Το έγχυμά του σε κομπρέσες και πλύσεις επιφέρει γρήγορη ανακούφιση στα κουρασμένα μάτια και βελτιώνει την όραση, για το λόγο αυτό τον χρησιμοποιούσαν πολλοί αγιογράφοι και ζωγράφοι του μεσαίωνα.  Ο απήγανος χρησιμοποιείται επίσης στη βιολογική γεωργία στις καλλιέργειες, ως εντομοαπωθητικό αλλά και ως ελκυστικό για τις κάμπιες.

Το φυτό είναι τοξικό σε υπερβολικές δόσεις ιδίως το χλωρό, το οποίο προκαλεί δερματίτιδες αν έρθει σε επαφή με το δέρμα και διάρροιες, πρήξιμο της γλώσσας, αραίωση των σφυγμών κ.α. σε περίπτωσης βρώσης. Δεν χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενώ οι γυναίκες θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές με τη χρήση του, καθώς μπορεί να προκαλέσει σπασμούς της μήτρας και μητρορραγία. Επίσης, όταν λαμβάνεται εσωτερικά ως αφέψημα μπορεί να προκαλέσει δερματική αλλεργική αντίδραση στο ηλιακό φως. Δεν προτείνεται η χρήση του χωρίς τη συμβουλή ειδικού.

Οι πληροφορίες που δίνονται είναι καθαρά ενδεικτικές και δεν συνίσταται να λαμβάνετε βότανα αλόγιστα χωρίς τη συμβουλή ειδικού.