ΔΙΑΤΡΟΦΗ: Βιταμίνη Α
Βιταμίνη Α είναι ο γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγραφούν οι ενώσεις που επιδεικνύουν την βιολογική δράση της ρετινόλης. Τα δύο βασικά συστατικά της βιταμίνης Α στις τροφές είναι η ρετινόλη και τα καροτενοειδή. Ο όρος «ρετινοειδή» αναφέρεται στην ρετινόλη ή σε άλλα φυσικά παράγωγά της.
Η βιταμίνη Α (ρετινόλη) ανήκει στις λιποδιαλυτές βιταμίνες και υπάγεται στα καροτενοειδή, μια κατηγορία χρωστικών ουσιών. Από τα καροτενοειδή, τα β-καροτένια ασκούν αντιοξειδωτική δράση στον οργανισμό, προστατεύοντάς τον από την τοξική δράση των ελευθέρων ριζών. Τα καροτενοειδή εντοπίζονται σε πλήθος φρούτων και λαχανικών με έντονο χρώμα (καρότα, τομάτες, βερίκοκα κ.α.). Περιέχονται επίσης στα πράσινα, φυλλώδη λαχανικά.
Η ύπαρξη της βιταμίνης Α αναγνωρίστηκε το 1913 και η χημική της φύση καθορίστηκε το 1933. Την ανακάλυψαν οι Elmer V. Mc Collum και M.Davis κατά την διάρκεια των ερευνών το 1913-14. Η σύνθεση της βιταμίνης Α εργαστηριακά έγινε πρώτη φορά το 1947. Παρά το γεγονός ότι η Βιταμίνη αυτή ανακαλύφθηκε το 1913 στην Αμερική, πολλές τροφές πλούσιες σε αυτή (όπως το μουρουνέλαιο ή το συκώτι), ήταν γνωστές για τη θεραπευτική τους ιδιότητα από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων, αφού ο Ιπποκράτης, πριν από 2500 χρόνια έλεγε ότι πρέπει να αναζητούμε τη θεραπεία στην τροφή μας.
Η βιταμίνη Α βρίσκεται μόνο σε ζωικά τρόφιμα. Στα φρούτα και λαχανικά υπάρχει με την μορφή προβιταμίνης, της καροτίνης (α,β,γ) η οποία μετατρέπεται στον οργανισμό σε βιταμίνη Α. Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι ζωικές πηγές βιταμίνης απορροφώνται καλύτερα και χρησιμοποιούνται πιο αποτελεσματικά από τον οργανισμό από ότι οι φυτικές πηγές. Ενώ οι φυτικές πηγές έχουν το πλεονέκτημα να μη μας επιβαρύνουν με λίπος.
Η βιταμίνη Α έχει ελαφρώς κιτρίνη απόχρωση, είναι παχύρευστη ελαιώδης ουσία και είναι αδιάλυτη στο νερό. Διαλύεται σε οργανικούς διαλύτες, σε λίπη και έλαια. Προσβάλλεται εύκολα από το φως, την ζέστη, το οξυγόνο και από άλλες οξειδωτικές ουσίες.
Καροτενοειδή
Τα καροτενοειδή είναι σκοτεινές χρωματισμένες φυσικές χρωστικές ουσίες και βρίσκονται στα τρόφιμα εγκαταστάσεων. Αυτές οι χρωστικές ουσίες μπορούν και μετατρέπονται σε βιταμίνη Α. Ένα από αυτά καροτενοειδή είναι η β-καροτίνη, η οποία είναι ένα αντιοξειδωτικό, γεγονός που σημαίνει ότι προστατεύει τα κύτταρα από τους ελεύθερους ριζοσπάστες, οι οποίοι είναι ασταθείς ουσίες. Πλούσια σε καροτενοειδή είναι η ντομάτα, το καρότο και η κίτρινη κολοκύθα. Η περιεκτικότητα των λαχανικών σε καροτενοειδή εξαρτάται από το βαθμό ωρίμανσης τους. Γενικά τα ώριμα φρούτα και λαχανικά περιέχουν μεγαλύτερα ποσά καροτενοειδών. Το γάλα και το βούτυρο περιέχουν β-καροτένιο, το οποίο έχει τη μεγαλύτερη βιταμινική δραστικότητα.
Την βιταμίνη Α μπορούμε να την πάρουμε μέσω των τροφών με δύο διαφορετικούς τρόπους: άμεσα από ορισμένες τροφές και έμμεσα με την μορφή καροτίνης την οποία μετατρέπει ο οργανισμός σε βιταμίνη Α.
Η Βιταμίνη Α βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα:
- Ήπαρ (βοδινό κρέας, χοιρινό, κοτόπουλο, ψάρια: 6500 mg - 722%)
- Καρότο (835 mg - 93%)
- Μπρόκολο σε φύλλα (800 mg - 89%)
- Γλυκοπατάτα (709 mg - 79%)
- Βούτυρο (684 mg - 76%)
- Γάλα (28 mg - 3%)
- Cheddar τυρί (265 mg - 29%)
- Λαχανίδες (681 mg - 76%)
- Σπανάκι (469 mg - 52%)
- Κολοκύθες (400 mg - 41%)
- Πεπόνι (169 mg - 19%)
- Αυγά (140 mg - 16%)
- Βερίκοκο (96 mg - 11%)
- Παπάγια (55 mg - 6%)
- Μάνγκο (38 mg - 4%)
- Μπρόκολο (31 mg - 3%)
Η βιταμίνη Α αποθηκεύεται στο σώμα σαν εστέρας, κυρίως στο συκώτι (95%) και σε μικρότερη ποσότητα στα νεφρά και στους πνεύμονες. Η καροτίνη αποθηκεύεται στο λιπώδες υπόστρωμα του δέρματος. Η πυκνότητα της καροτίνης στο αίμα (100 – 300mg/100 ml) εξαρτάται από την λειτουργία του θυρεοειδή αδένα και του συκωτιού. Σε περίπτωση υπολειτουργίας τους, έχουμε αύξηση της πυκνότητας της καροτίνης στο αίμα.
Πως απορροφάται από τον οργανισμό
Η βιταμίνη Α απορροφάται εύκολα από το ανώτερο τμήμα του εντέρου (δωδεκαδάκτυλο και νήστιδα) μέσω ενός φορέα-μεσολαβητή. Για την απορρόφηση απαιτείται η παρουσία γαστρικών υγρών, χολικών αλάτων, παγκρεατικής και εντερικής λιπάσης, καθώς και πρωτεϊνικών και διαιτητικών λιπών. Για την απορρόφηση της λιποδιαλυτής βιταμίνης Α από τον οργανισμό είναι απαραίτητα τα χολικά άλατα. Αυτά εκκρίνονται από τη χολή μόνο αν στη τροφή υπάρχουν λιπαρές ουσίες. Διαφορετικά το μεγαλύτερο μέρος της βιταμίνης Α χάνεται. Ένας ακόμα παράγοντας απαραίτητος για τη σωστή αφομοίωση της βιταμίνης Α είναι η ύπαρξη αρκετής βιταμίνης Ε, η οποία εμποδίζει την καταστροφή της.
Συμπτώματα έλλειψης βιταμίνης Α
Η έλλειψη βιταμινών στη διατροφή προκαλεί διάφορες ασθένειες, τις αβιταμινώσεις, ενώ η ανεπάρκεια σε βιταμίνες οδηγεί σε υποβιταμινώσεις. Η έλλειψη της βιταμίνης Α μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις. Συνήθως συνοδεύεται από έλλειψη ψευδαργύρου και πρωτεϊνών. Στο σώμα μπορεί να αποθηκευτεί ποσότητα ίση με τις ανάγκες για ένα χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι τα συμπτώματα έλλειψης δεν εμφανίζονται άμεσα . Όμως σε περίπτωση που τα συμπτώματα εμφανιστούν μετά από μεγάλο διάστημα μη λήψης της βιταμίνης, αυτά είναι πολύ σοβαρά. Η μη ισορροπημένη διατροφή σχετίζεται με την εμφάνιση πολλών παθολογικών καταστάσεων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και οι ανωμαλίες της όρασης.
Το πρώτο μέρος του σώματος που θα παρουσιάσει κάποια συμπτώματα έλλειψης βιταμίνης Α είναι τα μάτια:
- Δυσκολίες προσαρμογής σε ξαφνικές αλλαγές φωτισμού.
- Ανικανότητα καλής όρασης στο σκοτάδι.
- Φαγούρα ή κάψιμο στα μάτια.
- Υπερευαισθησία στο φως.
- Ξηροφθαλμία (διάφορες αλλοιώσεις του μπροστινού μέρους των ματιών).
Αλλα συμπτώματα είναι: ξήρανση των βλεννογόνων, παθήσεις του αναπνευστικού και ευπρόσβλητοι βλεννογόνοι από διάφορες παθήσεις.
Στα βρέφη και στα παιδιά έλλειψη της βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσει ξηροφθαλμία. Τα μάτια τότε είναι ευαίσθητα στο φως και περιορίζεται ή σταματάει η έκκριση δακρύων που τα υγραίνουν. Τα βλέφαρα κολλούν και φουσκώνουν ενώ προκαλούνται αλλοιώσεις και μολύνσεις στον κερατοειδή του ματιού. Η ασθένεια θεραπεύεται με χορήγηση της βιταμίνης Α και μιας ισορροπημένης δίαιτας πλούσιας σε πρωτεΐνες.
Σημάδια έλλειψης της βιταμίνης είναι επίσης διάφορες αλλοιώσεις στο βλεννογόνο του στόματος, στο φάρυγγα και στις αναπνευστικές οδούς, Υπερευαισθησία των ματιών στο φως, μειωμένη όραση όταν σκοτεινιάζει, αδυναμία όρασης στο σκοτάδι, ξηρότητα και φλεγμονές στους συνδετικούς ιστούς, θαμπά μαλλιά και νύχια που σπάνε. Επίσης παρατηρείται αυξημένη ευαισθησία σε μολύνσεις του ουροποιητικού συστήματος, περιστασιακά διάρροια και απώλεια της όρεξης. Μολύνσεις του νωτιαίου μυελού, ψωρίαση του δέρματος και του κρανίου, κακή ποιότητα μαλλιών κ.α.
Οι βασικές δράσεις της βιταμίνης Α εστιάζονται:
- στη λειτουργία της όρασης
- στο ανοσοποιητικό σύστημα
- στη διατήρηση της υγείας του δέρματος
- στην αντιοξειδωτική της συμπεριφορά
- Φούσκωμα Η βιταμίνη Α, προστατεύει τους ευαίσθητους βλεννογόνους του στομάχου και του εντέρου από την ξήρανση και αποκαθιστά τη λειτουργία τους.
- Προβλήματα ματιών Οι βιταμίνες Α και Ε, προστατεύουν τα μάτια από τις ελεύθερες ρίζες.
- Πόνοι αρθρώσεων Η βιταμίνη Α, βοηθά ενεργά στη δημιουργία του λευκώματος στον ιστό των χόνδρων.
- Καούρες Η βιταμίνη Α ευνοεί τη διάσπαση των λεγόμενων γλυκοπρωτεϊνών, π.χ. των θειούχων βλεννών στο βλεννογόνο του στομάχου, προστατεύοντας έτσι το βλεννογόνο από τα υπερβάλλοντα οξέα των γαστρικών υγρών.
- Κρυολόγημα Η βιταμίνη Α, έχει αμυντική δράση στους βλεννογόνους, για παράδειγμα στην περιοχή του λαιμού, της μύτης και του φάρυγγα.
- Έκζεμα Η βιταμίνη Α, είναι η πιο σημαντική ουσία για την προστασία του δέρματος από τις μολύνσεις.
- Πονόλαιμος Η βιταμίνη Α, έχει αντιβακτηριδιακή δράση και προλαμβάνει κάθε μόλυνση από ιό. Επίσης, βοηθά άμεσα το βλεννογόνο του λαιμού.
- Βήχας Η βιταμίνη Α, ενισχύει την άμυνα του οργανισμού και αυξάνει την αντοχή των βλεννογόνων σε βακτήρια και ιούς.
Ομάδες υψηλού κινδύνου για αβιταμίνωση
- Αυξημένες απαιτήσεις
- Βλάβη οργάνων μετασχηματισμού βιταμινών
- Χρόνια χρήση αντιβιοτικών και καταστροφή εντερικής χλωρίδας με αποτέλεσμα την αδυναμία απορρόφησης
- Εφαρμογή χρόνιας παρεντερικής διατροφής
- Ασιτία
- Χειρουργικές επεμβάσεις στομάχου, εντέρου
- Νευρική ανορεξία
- Χρόνια αιμοκάθαρση και περιτοναϊκή κάθαρση
- Ηλικιωμένοι
- Φυτοφάγοι
- Αλκοολικοί
- Υποσιτιζόμενοι λαοί
Η βιταμίνη Α εμφανίζει τοξικότητα όταν οι πρωτεΐνες που τη δεσμεύουν έχουν διαβραχεί τόσο ώστε η ελεύθερη βιταμίνη Α να μπορεί να επιτεθεί στα κύτταρα. Αυτό συνήθως δεν συμβαίνει από την καθημερινή λήψη της βιταμίνης από τη διατροφή, αλλά μπορεί να συμβεί από τη λήψη συμπληρωμάτων. Οι τοξικές εκδηλώσεις της υπερβιταμίνωσης A περιλαμβάνουν κόπωση, εμετούς, πόνους στην κοιλιά, διάρροια, ανορεξία και απώλεια βάρους, νευρικότητα, πονοκεφάλους, νυκτερινούς ιδρώτες, κεφαλαλγία, ιλίγγους, λήθαργο ή αϋπνία, ευερεθιστότητα, ξηρότητα, ευθραυστότητα, απολέπιση, νευρικότητα, μυϊκή ατονία, αλωπεκία, κνησμό, οστικούς πόνους, διαταραχές της περιόδου κ.α. Aναφυλακτικό σοκ και θάνατος έχουν περιγραφεί σε ενδοφλέβια χορήγηση.
Ασθένειες που σχετίζονται με τη βιταμίνη Α
Πολλές επιδημιολογικές έρευνες με αντικείμενο τον άνθρωπο αναφέρουν την ύπαρξη σχέσης μεταξύ προσλήψεων βιταμίνης Α ανώτερων των μέσων τιμών και μειωμένης συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα.
Αντίθετα η έλλειψη της βιταμίνης Α ενοχοποιήθηκε για αύξηση της πιθανότητας προσβολής γυναικών από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Υπερβολικές δόσεις βιταμίνης Α μπορεί να αποδειχτούν τοξικές για τον οργανισμό ή να προκαλέσουν γενετικές ανωμαλίες στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η β-καροτίνη, η μορφή της βιταμίνης Α που υπάρχει τα φρούτα και τα λαχανικά, δεν είναι τοξική.
• Προστασία των βλεννογόνων
Η βιταμίνη Α διεγείρει την παραγωγή βλέννας, η οποία διατηρεί το βλεννογόνο υγρό. Χωρίς τη βιταμίνη Α, τα κύτταρα που παράγουν τη βλέννα καταστρέφονται μαζικά. Στη θέση τους δημιουργούνται κεράτινες στιβάδες, π.χ. στους πνεύμονες, στο στομάχι, στο έντερο, στην περιοχή της ουροδόχου κύστης και των γεννητικών οργάνων, καθώς και στην επιδερμίδα.Οι συνέπειες μπορούν να εμφανιστούν ως πόνοι στο στομάχι, πεπτικές διαταραχές, εξασθένιση της κύστης, ακράτεια ούρων, φλεγμονές στο βλεννογόνο του κόλπου, ακμή, ακόμη και καρκίνος. Πολλές νέες μελέτες εκπλήσσουν, καθώς αποδεικνύουν ότι η ευαισθησία στον καρκίνο αυξάνεται αντιστρόφως ανάλογα με την ποσότητα καροτινών και βιταμίνης Α που λαμβάνει ο άνθρωπος.
• Ενίσχυση του θύμου αδένα
Τα καροτενοειδή προστατεύουν τον ευαίσθητο θύμο αδένα, ο οποίος αποτελεί το κέντρο επιχειρήσεων του ανοσοποιητικού συστήματος, από τις ελεύθερες ρίζες. Αυτός ο μικρός αδένας συρρικνώνεται ως επί το πλείστον όσο περνά η ηλικία, με αποτέλεσμα να μειώνεται συνεχώς η αποδοτικότητά του. Αν η συγκέντρωση βιταμίνης Α είναι επαρκής στο αίμα, μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση του μεγέθους του θύμου αδένα, αλλά και του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία είναι οι «φρουροί» του ανοσοποιητικού συστήματος.
• Η βιταμίνη Α αναγκαία για την όραση
Η συγκεκριμένη βιταμίνη είναι απαραίτητη, καθώς καταναλώνεται σε κάθε ερέθισμα του φωτός, για την παραγωγή της οπτικής πορφύρας ροδοψίνης. Αυτή παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για ανθρώπους που εργάζονται μπροστά σε οθόνες, γιατί τα μάτια τους θα πρέπει να αντιδρούν γύρω στις 10.000 φορές την ημέρα σε ερεθίσματα φωτός - σκότους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ιδιαίτερα υψηλή κατανάλωση της βιταμίνης Α.
Σε περίπτωση έλλειψης της βιταμίνης Α, προκύπτουν διαταραχές στην όραση.Η έλλειψη της βιταμίνης Α οδηγεί σε ξήρανση και σκλήρυνση των κυττάρων του κερατοειδούς χιτώνα. Μια από τις δυσάρεστες συνέπειες μπορεί να είναι ακόμα και η απουσία του προστατευτικού στρώματος των δακρύων, το οποίο με τη σειρά του συνεπάγεται με απόφραξη των δακρυϊκών πόρων, αίσθηση καύσου στα μάτια και επιπεφυκίτιδα.
• Η νόσος του Crohn
Γενικευμένη ασθένεια που προκαλεί φλεγμονές του λεπτού εντέρου και του κατώτερου εντερικού σωλήνα. Επίσης γνωστή και σαν κατά περιοχές εντερίτιδα. Η φαρμακευτική θεραπεία σε μερικές περιπτώσεις έχει καλά αποτελέσματα. Η θεραπεία με χορήγηση συμπληρωμάτων είναι επίσης αποτελεσματική, εφόσον αναγνωριστεί η αιτία των φλεγμονών ή της φλεγμονής. Για την ίαση της νόσου συνίστανται κυρίως βιταμίνη Α, προβιοτικά, γλουταμίνες κ.α.
• Καρκίνος και βιταμίνη Α
Επιδημιολογικές μελέτες από διάφορους ερευνητές έδειξαν ότι οι διαιτητικές συνήθειες παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη κατά του καρκίνου. Η βιταμίνη Α και τα ρετινοειδή παράγωγά της, αν και υπάρχουν σε μικρές ποσότητες, στα φυσικά συστατικά της διατροφής μας, παρουσιάζουν μια ξεκάθαρη αντικαρκινική δράση. Σε πληθυσμούς όπου η βιταμίνη Α βρίσκεται κάτω από τα κοινώς αποδεκτά όρια (0,2μg/g στο αίμα και 4μg/g στο ήπαρ) η συχνότητα του καρκίνου είναι αυξημένη. Τα πειράματα με ινδοχοιρίδια έδειξαν ότι η προσθήκη της βιταμίνης Α στη διατροφή τους περιορίζει δραστικά τον καρκίνο του οισοφάγου, του πνεύμονα και του δέρματος.
Η βιταμίνη Α και το δέρμα
Η ρετινόλη Α είναι η μοναδική ουσία που έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει την εικόνα ενός πρόωρα γερασμένου δέρματος. Με τακτική χρήση, μέσα σε διάστημα τριών μηνών, οι γραμμές και οι λεπτές ρυτίδες μειώνονται αισθητά και η διαφορά είναι εμφανής.
Η χρήση αντιρυτιδικής κρέμας, που περιέχει βιταμίνη Α, φάνηκε ότι μειώνει σε σημαντικό βαθμό τις ρυτίδες σε ηλικιωμένους ανθρώπους. Όπως έδειξαν δείγματα ιστού από 23 ανθρώπους η κρέμα έκανε το δέρμα να φαίνεται πιο νεανικό, ενώ ενίσχυσε τα επίπεδα σημαντικών ουσιών που αποκαθιστούν την όψη του δέρματος. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν, πως δεν υπάρχει ασφαλής και αποτελεσματική θεραπεία για να αντιστραφεί η ατροφία της φυσικής γήρανσης του δέρματος και πως η επάλειψη ρετινόλης τοπικά βελτιώνει τις ελαφρές ρυτίδες που σχετίζονται με τη φυσιολογική γήρανση.
Όπως σημειώνουν, δεν αποτελεί θέμα μόνο ματαιοδοξίας η επιθυμία για βελτίωση της όψης του δέρματος. Τα αναζωογονημένο δέρμα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών, μπορεί πιο εύκολα να αντέξει πιθανή ζημιά και να είναι λιγότερο ευάλωτο σε δερματικά έλκη. Η πιο σημαντική ιδιότητα της βιταμίνης Α φαίνεται να είναι το διεγερτικό αποτέλεσμα στα κύτταρα. Η πρώτη μικροσκοπικά φανερή αλλαγή η οποία είναι αποτέλεσμα της τοπικής εφαρμογής της βιταμίνης Α είναι μια αύξηση της μίτωσης στη βασική στοιβάδα της επιδερμίδας. Ως αποτέλεσμα της αύξησης της μιτωτικής αυτής δραστηριότητας, περισσότερα κύτταρα σχηματίζονται και η επιδερμίδα γίνεται πυκνότερη και συνοχικότερη. Έτσι, βελτιώνεται η λειτουργία του φραγμού του δέρματος.Επιπροσθέτως, παρατηρείται μια αύξηση στο σχηματισμό κολλαγόνου και ελαστίνης στο δέρμα, επαναφέροντας την ανθεκτικότητα και την ελαστικότητα του σε καλά επίπεδα. Ακόμη, η τακτική χρήση της βιταμίνης Α που εμπεριέχεται στα καλλυντικά βοηθάει στη διέγερση της πορείας των αναγεννητικών κυττάρων, μειώνοντας έτσι το ρίσκο του φωτογηρασμένου δέρματος. Κατά την πορεία της γήρανσης του δέρματος η επιδερμίδα γίνεται λεπτότερη και αυτό οφείλεται στην πτώση του μεταβολισμού του. Το δέρμα χάνει μέρος της λειτουργίας του φραγμού του και ως συνέπεια αυτού έχουμε την ελάττωση - μείωση της δυνατότητας κατακράτησης νερού. Έτσι δίνεται η εικόνα της ξηρής, απολεπισμένης και ραγισμένης επιδερμίδας.
Διεγείροντας την πορεία των αναγεννητικών κυττάρων η βιταμίνη Α μπορεί να αντιστρέψει αυτή την πορεία. Το πάχος της επιδερμίδας βελτιώνεται σημαντικά και ως εκ τούτου και η λειτουργία του φραγμού του δέρματος. Γι' αυτό η βιταμίνη Α αποκαλείται και όχι άδικα ως η βιταμίνη του γερασμένου δέρματος.
Επίσης, τα προϊόντα φροντίδας που περιέχουν Βιταμίνη Α και τα παράγωγά της, είναι κατάλληλα και για την καταπολέμηση της κυτταρίτιδας όταν το δέρμα έχει χάσει την ελαστικότητά του. Κι αυτό γιατί η Βιταμίνη Α συμβάλλει στην ανάπλαση των ελαστικών ινών και των ινών κολλαγόνου, αυξάνοντας παράλληλα την πυκνότητα του συνδετικού ιστού. Τα παράγωγά της επίσης προτείνονται για τη θεραπεία της ψωρίασης.
Η τοπική χρήση της βιταμίνης Α στο δέρμα όταν εφαρμόζεται είτε σε μορφή κρέμας είτε λοσιόν αυξάνει την δραστηριότητα των ενζύμων που βρίσκονται στην επιδερμίδα, και συντελεί στην πάχυνση της κερατίνης η οποία λεπταίνει με την πάροδο του χρόνου, ενώ παράλληλα βελτιώνει την ελαστικότητα του δέρματος και τη μορφοποίηση του κολλαγόνου. Μια σειρά από κλινικά τεστ επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα και την παντοδυναμία αυτής της βιταμίνης για το δέρμα.
ΠΗΓΗ: » www.alternativenaturally.com