ΒΟΤΑΝΑ: Σκόρδο (Allium Sativum)

Οικογένεια: Amaryllidaceae, Γένος: Allium 

Πρόκειται για μονοετές ή και πολυετές, ποώδες φυτό το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Amaryllidaceae. Κατάγεται από την κεντρική και ανατολική Ασία και ο βολβός του χρησιμοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια ως άρτυμα στην παρασκευή φαγητών, αλλά και για φαρμακευτικούς σκοπούς. 

Κατά την αρχαιότητα, το σκόρδο ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Ο Ιπποκράτης χορηγούσε το σκόρδο ως καθαρτικό και διουρητικό, για θεραπεία όγκων της μήτρας, σαν αντιμεθυστικό και αντιπυρετικό. Ο Διοσκουρίδης το αναφέρει ως ένα εύγευστο και τονωτικό φάρμακο, ενώ ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έφτιαχνε συνταγές με σκόρδο για διάφορες αρρώστιες, όπως γαστρεντερικές διαταραχές, ρευματισμούς, άσθμα, έλκη, απώλεια όρεξης, δαγκώματα από φίδια, τσιμπήματα από σκορπιούς κ.α. 

Επίσης, έχουν βρεθεί στοιχεία ότι το σκόρδο χρησιμοποιήθηκε το 4000 π.Χ. στην αρχαία Σουμερία στη διατροφή, σε θρησκευτικές τελετές και στην ιατρική, ενώ βολβοί σκόρδου απεικονίζονται στους τάφους της αρχαίας Αιγύπτου, στο παλάτι της Κνωσού στην Κρήτη και στα ερείπια της Πομπηίας. Αξίζει να σημειωθεί, πως η πρώτη απεργία που έγινε στην Αίγυπτο στο τέλος της 20ης δυναστείας, δηλαδή περίπου πριν 3500 χρόνια, ήταν όταν ο Φαραώ Ραμσής ΓΆ διέκοψε την παροχή σκόρδων στους εργάτες που κατασκεύαζαν τις πυραμίδες.

Στην παραδοσιακή ιατρική το σκόρδο χρησιμοποιήθηκε ευρέως ως αντισηπτικό, εφιδρωτικό, διουρητικό, αποχρεμπτικό και διεγερτικό, τονωτικό, καρδιοτονωτικό, αντιμεθυστικό, αντιπυρετικό, εναντίον της πιέσεως και άλλων παθήσεων, όπως του αναπνευστικού συστήματος, της χρόνιας βρογχίτιδας, του κοκίτη, της επιληψίας, των ρευματισμών κ.α. Επίσης, κατά τη λαϊκή παράδοση μία πλεξούδα σκόρδου σε ένα σπίτι ή στο χωράφι διώχνει το μάτιασμα. 

Το σκόρδο είναι ένα φυσικό αντισηπτικό και αντιμικροβιακό φυτό. O πρώτος που κατέγραψε επίσημα την αντιβιοτική δράση του σκόρδου ήταν ο Λουί Παστέρ το 1858. Περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις σε ενώσεις θείου, οι οποίες αποτελούν τις ενεργές ουσίες, ενώ οι κυρίες ουσίες του είναι η αλλισίνη και η αλιινάση.

Οι ιδιότητες του σκόρδου έχουν μελετηθεί εκτενώς σε κλινικές και επιδημιολογικές δοκιμές και ορισμένες από αυτές απέδειξαν την αποτελεσματικότητα του στη μείωση των επιπέδων των λιπιδίων στο αίμα. Αλλες μελέτες αναφέρουν την ικανότητα του σκόρδου να μειώνει τις τιμές της αρτηριακής πίεσης, ενώ κάποιες άλλες παρουσιάζουν το μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο στομάχι και στο παχύ έντερο με αυξημένη κατανάλωση σκόρδου και άλλων λαχανικών με παρόμοια συστατικά, όπως κρεμμύδια, πράσα, και φρέσκα κρεμμύδια.

Η εθνική ιατρική βιβλιοθήκη του Μέριλαντ περιέχει περίπου 125 επιστημονικές εκθέσεις σχετικές με το σκόρδο, δημοσιευμένες από το 1983. Μελέτες πάνω στο σκόρδο αποκαλύπτουν την ύπαρξη συστατικών που φαίνεται πως καθυστερούν τις καρδιοπάθειες, τα εγκεφαλικά, τον καρκίνο και μία τεράστια γκάμα λοιμώξεων. 

Σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα συστήνεται προσοχή κατά την κατανάλωση σκόρδου, καθώς εμφανίζει αντιθρομβωτικές ιδιότητες. Επίσης, έχουν υπάρξει αναφορές αλλεργικής δερματίτιδας και εγκαυμάτων από την τοπική εφαρμογή ακατέργαστου σκόρδου, ενώ η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας ωμού σκόρδου μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές.