ΒΟΤΑΝΑ: Χελιδόνιο (Chelidonium Majus) Οικογένεια: Papaveraceae, Γένος: Chelidonium

Είναι πολυετές, ποώδες φυτό που φτάνει σε ύψος τα 80 εκατοστά και στη χώρα μας το συναντούμε ιδιαίτερα σε Αιτωλία και Ήπειρο με τις ονομασίες Χελιδόνιο, Χελιδονόχορτο και Δοντόχορτο. Χρήσιμα μέρη του φυτού είναι η ρίζα, τα φύλλα και τα άνθη του.
Το βότανο ήταν γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, ενώ στην παραδοσιακή ιατρική, είναι ένα από τα παλαιότερα φυτικά φάρμακα ειδικά για τις οφθαλμικές παθήσεις. Ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης συνιστούσαν τη ρίζα του φυτού σε έγχυμα με άσπρο κρασί για τη θεραπεία του ίκτερου. Στη λαϊκή ιατρική ήταν πολύ διαδεδομένο για την αντιμετώπιση μυρμηγκιών και κάλων, καθώς και σε περιπτώσεις δερματοπαθειών. Οι χωρικοί στη Γαλλία χρησιμοποιούσαν το αφέψημα ως κολλύριο για τη θεραπεία της βλεφαρίτιδας. Παραδοσιακά χρησιμοποιήθηκε επίσης, κατά των εμφράξεων του υπογαστρίου, της υδρωπικίας, του ίκτερου, των συφιλιδικών παθήσεων, της αρθρίτιδας κ.α.

Το φυτό περιέχει χελιδονίνη, αιθέριο έλαιο, χελιδονικό οξύ, σαπωνίνη, κιτρικό ασβέστιο, φωσφορικό ασβέστιο, μηλικό οξύ, νιτρικό και υποχλωρικό κάλιο, λεύκωμα, πυρίτιο και κίτρινο γαλακτώδη χυμό (λάτεξ) που περιέχει καροτενοειδή. 
Ο χυμός του φυτού είναι πολύ δηλητηριώδης και χρησιμοποιείται μόνο εξωτερικά. Είναι κίτρινος, καυστικός, με έντονη και πολύ πικρή γεύση. Περιέχει πολλά αλκαλοειδή, με ιδιότητες παρόμοιες με αυτές του οπίου. Το κυριότερο από αυτά είναι η χελιδονίνη, ουσία κρυσταλλική, αδιάλυτη στο νερό και διαλυτή στο οινόπνευμα που μοιάζει πολύ με τη μορφίνη. Δρα όπως η παπαβερίνη και παραλύει τις αισθητικές απολήξεις, όπως η κοκαΐνη.

Το βότανο δρα ως αντισπασμωδικό, χολαγωγό, αναλγητικό, καθαρτικό και διουρητικό. Σε μικρές δόσεις το αφέψημα του φυτού δυναμώνει τις εκκρίσεις των νεφρών και του δέρματος, κυρίως όμως διεγείρει την κυκλοφορία των λεμφαδένων. Είναι εξαιρετικό ίαμα για τη θεραπεία των λοιμώξεων της χοληδόχου κύστης και των χολόλιθων. Δρα εναντίον της χολοκυστίτιδας και του ίκτερου. Θεωρείται ότι βοηθά γενικά στις παθήσεις των ματιών. Αντιμετωπίζει επίσης την αυξημένη τριχοφυΐα των γυναικών. Σε μεγάλες δόσεις είναι δηλητηριώδες και προκαλεί ισχυρή κάθαρση του πεπτικού σωλήνα.
Για εξωτερική χρήση χρησιμοποιούμε το χυμό από φύλλα, βλαστούς και άνθη που παίρνουμε με τον αποχυμωτή, ο οποίος δρα ευεργετικά σε λειχήνες προσώπου, αιμορροΐδες, υδρωπικία, κρεατοελιές,  έρπητες κ.α. Το γάλα των φύλλων του φυτού έχει συνδεθεί με την αντιμετώπιση οφθαλμικών παθήσεων, όπως καταρράκτη, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, στίγματα στον κερατοειδή, ελαττωματική όραση κ.α. 

Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιούν το βάμμα του νωπού ριζώματος για παθήσεις του ήπατος, καθώς και σε περιπτώσεις γαστρεντερίτιδας, πνευμονίας, πλευρίτιδας, ρευματισμών και δυσμηνόρροιας.Το Χελιδόνιο είναι εξαιρετικά ισχυρό δηλητηριώδες φυτό και πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο υπό την επίβλεψη ιατρού ή έμπειρου βοτανοθεραπευτή. Επίσης, χρειάζεται προσοχή κατά τη συλλογή του, ιδίως όταν υπάρχουν αμυχές στα χέρια γιατί οι τοξικές ουσίες του χυμού του, ενώ δεν διαπερνούν το δέρμα, το χρωματίζουν ανεξίτηλα και μπορεί να το ερεθίσουν.

Οι πληροφορίες που δίνονται είναι καθαρά ενδεικτικές και δεν συνίσταται να λαμβάνετε βότανα αλόγιστα χωρίς τη συμβουλή ειδικού.