ΠΡΟΛΗΨΗ: Καρκίνος: Οι δύο φυσικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνισή του

Οι φυσικοί παράγοντες που σχετίζονται με την ανάπτυξη καρκίνων είναι η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία και η ιονίζουσα ακτινοβολία.

Ήλιος & καρκίνος

Ο ήλιος είναι πηγή ζωής. Έχει μικροβιοκτόνες ιδιότητες και μετατρέπει την προβιταμίνη D σε βιταμίνη D, δυναμώνει την όραση, προκαλεί ευφορία και αισιοδοξία στα παιδιά αλλά και στους ενήλικες.

Η αλόγιστη έκθεση στα «χάδια» του ήλιου μπορεί ωστόσο να επιφέρει βλάβες στο ανθρώπινο δέρμα. Η ηλιακή ακτινοβολία αποτελείται από υπέρυθρες ορατές και υπεριώδεις ακτίνες. Ανάλογα με το μήκος κύματος οι υπεριώδεις ακτίνες διακρίνονται σε Α και Β (UVA, UVB). Η ακτινοβολία UVA ευθύνεται για τον καρκίνο.

Έτσι η αλόγιστη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία UVA μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη διαφόρων τύπων καρκίνου του δέρματος όπως το μελάνωμα. Ο κίνδυνος αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος σε άνδρες που πάσχουν από μελαγχρωματική ξηροδερμία και μελαγχρωματικούς σπίλους. Τα τελευταία χρόνια η επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι πολύ μεγαλύτερη λόγω της έλλειψης όζοντος στην ατμόσφαιρα.

Ακτινοβολία & καρκίνος

Η ιονίζουσα ακτινοβολία έχει πλέον τεκμηριωθεί ως αιτία της λευχαιμίας από μελέτες που έχουν γίνει σε επιζήσαντες του ατομικού βομβαρδισμού της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι και σε εργαζόμενους σε πυρηνικά εργοστάσια που εκτέθηκαν σε ακτινοβολία (ατυχήματα). Οι καρκίνοι που αναπτύσσονται είναι οι λευχαιμίες, τα λεμφώματα, ο καρκίνος του θυροειδούς, ο καρκίνος του δέρματος, τα σαρκώματα μαλακών μορίων και οστών, ο όγκος εγκέφαλου και ο καρκίνος του πνεύμονα.

Ο λανθάνων χρόνος που απαιτείται για την εκδήλωση της νεοπλασίας είναι διαφορετικός για κάθε είδος καρκίνου. Έτσι, λευχαιμία μπορεί να εμφανιστεί μετά από 8 χρόνια ακτινοβολίας, ενώ καρκίνος θυροειδούς μετά από 20 χρόνια. Από μελέτες σε παιδιά που επέζησαν του ατομικού βομβαρδισμού στην Ιαπωνία , η αιχμή της λευχαιμίας εμφανίστηκε 5 χρόνια μετά την έκθεση στην ακτινοβολία. Σε διάστημα 15-20 χρόνια μετά από την έκρηξη παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση του καρκίνου του θυροειδούς. Η ακτινοβολία δεν βλάπτει μόνο τα σωματικά κύτταρα αλλά και τα αρχέγονα γεννητικά, με αποτέλεσμα οι βλάβες στα χρωματοσώματα να εκδηλωθούν και στις επόμενες γενιές.

Στις ακτινοδιαδιαγνωστικές μεθόδους που εφαρμόζονται στα νοσοκομεία δεν έχει βρεθεί η ελάχιστη ιδανική δόση. Σε μελέτη που έγινε για να ελεγχθεί η σχέση δόσης ακτίνων Χ και εμφάνισης καρκίνου, βρέθηκε ότι η σχέση αυτή είναι γραμμική. Έτσι, ο διπλασιασμός της δόσης διπλασιάζει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου ενώ αντίθετα η ελάττωση της δόσης μειώνει τον κίνδυνο καρκινογένεσης.

Το ραδόνιο εκπέμπει σωμάτια που βρίσκονται στο έδαφος, σε ορυχεία και σε σπίτια κατασκευασμένα από πέτρες. Επιδημιολογικές έρευνες σε εργαζόμενους που κατοικούσαν κοντά σε περιοχές που υπήρχαν κοιτάσματα ουρανίου έδειξαν υψηλές συχνότητες καρκίνου του πνεύμονα.

Στην Ελλάδα περιοχές που εκπέμπουν ραδιενέργεια από το έδαφος είναι η Καβάλα, η Θάσος και η Μυτιλήνη. Η μέση τιμή της ραδιενεργού δόσης που προέρχεται απ’ όλες τις φυσικές πηγές είναι 2.500 msv. Το 10% προέρχεται από κοσμική ακτινοβολία και το υπόλοιπο 90% από επίγειες πηγές (ραδόνιο, ακτίνες Χ, νερό, τροφή, χώμα, βράχια).

Ένα ποσοστό 13% των γήινων πηγών ακτινοβολίας οφείλεται σε ανθρώπινες δραστηριότητες όπως πυρηνικά ατυχήματα (Τσερνομπίλ), ακτινοδιαγνωστικές μέθοδοι, τηλεόραση, αεροπορικά ταξίδια.

Η τηλεόραση, εκτός από την ιονίζουσα ακτινοβολία (σωμάτια), εκπέμπει και ηλεκτρομαγνητικά κύματα που δρουν αθροιστικά όπως οι άλλες ηλεκτρικές συσκευές (υπολογιστές, φούρνοι μαγνητικών κυμάτων) και ηλεκτροφόρα καλώδια υψηλής τάσεως. Αμερικανοί ερευνητές απέδειξαν ότι σε παιδιά με λευχαιμία το μεγαλύτερο ποσοστό κατοικούσαν κοντά σε μετασχηματιστές και καλώδια υψηλής τάσης.

Έχει μετρηθεί η ραδιενέργεια σε ύψος 40.000 πόδια και έχει βρεθεί 100 φορές μεγαλύτερη απ’ ότι στο έδαφος. Τα αεροπλάνα που πετάνε σε μεγάλο ύψος επομένως δέχονται πολύ μεγαλύτερη ακτινοβολία απ’ ότι τα αεροπλάνα που πετάνε σε χαμηλό ύψος. Τα μέλη των αεροπορικών πληρωμάτων δέχονται 900 milirem ακτινοβολίας τον χρόνο.