ΠΡΟΛΗΨΗ: Δερματικός καρκίνος και μελάνωμα είναι «φίλοι» της ανεξέλεγκτης έκθεσης στον ήλιο

Η έκθεση παιδιών και ενηλίκων στον ήλιο, προάγει την υγεία τους. Τις τελευταίες δεκαετίες όμως, το «βαρύ» ηλιακό έγκαυμα, ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία και η υπερβολική, κατά διαστήματα έκθεση του ανθρώπου στην υπεριώδη (UV) ακτινοβολία του ήλιου χωρίς την τήρηση βασικών κανόνων ηλιοπροστασίας, έχουν ενοχοποιηθεί για τη συνεχή αύξηση των κρουσμάτων του δερματικού καρκίνου και ιδιαίτερα του μελανώματος, της σοβαρότερης μορφής του, ακόμα και σε άτομα μικρής ηλικίας.

γράφει η Κωνσταντίνα Φραγκιά- Τσίβου M.D., Ph.D., παθολογοανατόμος

Η λανθασμένη έκθεση στον ήλιο προκαλεί σοβαρές ζημιές στο δέρμα και γενικότερα στο ανθρώπινο σώμα, με τη δράση των αόρατων υπεριωδών ακτινοβολιών UVA και UVB,. Η UVC εγκλωβίζεται στο όζον και δεν φθάνει στη Γη .

Ορισμένες ζημιές εκδηλώνονται λίγες ώρες μετά την έκθεση στον ήλιο (αφυδάτωση, εξάντληση, καταπληξία, έγκαυμα). Οι σοβαρότερες όμως (καρκίνος, διαταραχές του αμυντικού συστήματος, φωτοευαισθησία, οφθαλμικός καταρράκτης και πρόωρη γήρανση) παρατηρούνται μετά μήνες ή και χρόνια και οφείλονται στην αθροιστική και διαχρονική επίδραση της επικίνδυνης ακτινοβολίας στο δέρμα.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα παιδιά, οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες εκτίθενται πολλές ώρες στον ήλιο παίζοντας ή αθλούμενοι, είναι προφανής η ανάγκη προστασίας του δέρματός τους από το ηλιακό έγκαυμα .

Η τήρηση των κανόνων ηλιοπροστασίας συνοψίζονται στο μνημονευτικό κανόνα «Μ.Α.Γ.Ι.Κ.Ο. Ρολόι», από τα αρχικά των λέξεων Μπλούζα, Αντηλιακό, Γυαλιά, Ίσκιος, Καπέλο, Ομπρέλα. Σε συνδυασμό με τη σωστή διατροφή, την καταπολέμηση του στρες και την αυτοεξέταση, διασφαλίζουν την καταπολέμηση του δερματικού καρκίνου.

Σημαντικό ρόλο επιτελούν όλο το χρόνο,το ρολόι και η σκιά, η οποία όταν είναι κοντή ή εξαφανισμένη (10.30 π.μ. – 4.30 μ.μ. ή 11.00 π.μ. – 5.00 μ.μ. ανάλογα με την εποχή), καταδεικνύει τις επικίνδυνες ώρες στις οποίες δεν θα πρέπει να εκτιθέμεθα στον ήλιο για περισσότερο από 20 – 30 λεπτά ακόμα και σε μέρες με συννεφιά ή κάτω από τη σκιά δέντρου ή ομπρέλας.

Η Μπλούζα έχει αντηλιακή δράση όταν είναι σκουρόχρωμη, δυνατής πλέξης, στεγνή και χαλαρή στο σώμα. Το ανοιχτόχρωμο ρούχο, ως δροσερότερο, συνιστάται να χρησιμοποιείται σε ιδιαίτερα ζεστές ημέρες.

Το Αντηλιακό είναι φάρμακο και μπορεί να προκαλέσει αλλεργία. Θα πρέπει να προστατεύει από τις UVA και UVB. Μετά έλεγχο της ημερομηνίας λήξης του, επιλέγεται ανάλογα με το φωτότυπο του ατόμου (που καθορίζεται από το χρώμα ματιών, μαλλιών και δέρματος αλλά και την ικανότητά του να μαυρίζει ή να καίγεται).

Επιστρώνεται μισή ώρα πριν την έξοδο από το σπίτι για βουνό ή θάλασσα. Επαναληπτικές επαλείψεις πρέπει να γίνονται ανά δίωρο ή και συχνότερα, μετά σκούπισμα με πετσέτα, υπερβολική εφίδρωση ή χρήση αντηλιακού σε μορφή gel.

Η έκθεση της εγκύου στον ήλιο δεν επηρεάζει αρνητικά την υγεία του εμβρύου. Η μέλλουσα μητέρα συνιστάται να απολαμβάνει τις διακοπές της με όλους τους κανόνες ηλιοπροστασίας, αποφεύγοντας την υπερβολική έκθεση στον ήλιο το πρώτο τρίμηνο της κύησης.

Μετά τη γέννηση, συνιστάται η αποφυγή χρήσης αντηλιακού στο μωρό, τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του κατά τους οποίους στερείται παντελώς της φυσικής άμυνας του μαυρίσματος αφού τα μελανοκύτταρά του δεν είναι ώριμα για παραγωγή μελανίνης

Το μωρό γενικά πρέπει να εκτίθεται στον ήλιο τις πρωινές και τις προχωρημένες απογευματινές ώρες, με πλατύγυρο καπέλο, με σκιά κουκούλας ή ομπρέλας στο καρότσι και με το σώμα καλυμμένο από στεγνά και χαλαρά ρούχα πυκνής ύφανσης.

Τέλος, παιδιά και ενήλικες με την αυτοεξέταση του γυμνού σώματος μία φορά το μήνα και με τον τακτικό έλεγχο από ειδικό ιατρό, εξασφαλίζουν την έγκαιρη αναγνώριση αλλαγών που επιβάλλουν τη χειρουργική αφαίρεση ενός σπίλου. Ύποπτα σημεία θεωρούνται μέσα σε 3 μήνες, μεταβολές τριών τουλάχιστον στοιχείων του μνημονευτικού κανόνα «Χ.Α.Μ.Ο.Σ.» (από τα αρχικά των λέξεων Χρώμα, Ασυμμετρία, Μέγεθος, Όρια, Σχήμα) επίμονη φαγούρα πέραν των 3 ημερών και πληγή που δεν γιατρεύεται σε 3 εβδομάδες.