ΔΙΑΤΡΟΦΗ: Προϊόντα σόγιας: ποιες οι ιδιότητές τους και πόσο ασφαλή είναι;

Η σόγια ή αλλιώς γλυκίνη η μεγάλη (Glycine Max), είναι ένα όσπριο με καταγωγή από την Ασία που χρησιμοποιείται ευρέως εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια στην Κίνα. Έχει μεγάλη διατροφική αξία αν το συγκρίνουμε με τα άλλα όσπρια, γι” αυτό το λόγο έχει πολλούς υποστηρικτές ανά τον κόσμο, κυρίως χορτοφάγους, υγιεινιστές ή αθλητές.

Είναι πολύ πλούσια σε φυτικές ίνες και σε αντιοξειδωτικά φυτοχημικά συστατικά, έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε μέταλλα όπως ο φωσφόρος, το κάλιο, ο σίδηρος, το ασβέστιο, αλλά το κυρίαρχο πλεονέκτημά της είναι η περιεκτικότητά της σε πρωτεΐνη.

Η ιδιότητά της αυτή την καθιστά εξαιρετικά χρήσιμο προϊόν στην βιομηχανία παρασκευής τροφίμων, ενώ η περιορισμένη παραγωγή σε σχέση με την αυξημένη ζήτηση, οδήγησαν στην παρασκευή της γενετικά τροποποιημένης ή αλλιώς μεταλλαγμένης σόγιας.

Είναι ασφαλή για κατανάλωση;

Από τη σόγια παρασκευάζονται περισσότερα από 135 διαφορετικά βρώσιμα προϊόντα μεταξύ των οποίων υποκατάστατα κρέατος, γάλακτος, τυριού, κακάο, βουτύρου, πολλά προϊόντα light, έτοιμα γεύματα και σάλτσες, αναψυκτικά διαίτης, ζυμαρικά, ξηρές τροφές, μπισκότα, ενώ είναι μεγάλη η χρήση της σε προϊόντα ζωοτροφής, από όπου φτάνει πάλι στο πιάτο μας μέσω της τροφικής αλυσίδας. Γι” αυτό τα προϊόντα σόγιας:

Αγοράζουμε βιολογική σόγια από ειδικά καταστήματα βιολογικών προϊόντων και ζητάμε να δούμε την πιστοποίηση για την μη μεταλλαγμένη σόγια. Τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα, μεταξύ αυτών και η σόγια, έχουν κατά καιρούς ενοχοποιηθεί για πολλές μορφές καρκίνου, χωρίς αυτό να είναι άμεσα ξεκαθαρισμένο.

Δεν αγοράζουμε επεξεργασμένα προϊόντα σόγιας και αν είμαστε χορτοφάγοι, αθλητές ή αν νηστεύουμε, είναι καλό να αγοράζουμε πρωτογενή τρόφιμα σόγιας, όπως το αλεύρι σόγιας, το γάλα, το σογιέλαιο και να τα μεταποιούμε όπως επιθυμούμε εμείς.

Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας της σόγιας σε φυτό-οιστρογόνα, μπορεί να είναι επικίνδυνη προκαλώντας αλλεργίες ή μεταβολικές διαταραχές όταν καταναλώνεται από ενήλικες και βρέφη, ιδιαίτερα όταν οι μητέρες τα θηλάζουν.

Η κατανάλωση της σόγιας μπορεί να προκαλέσει τροφικές αλλεργίες ιδιαίτερα σε άτομα που παρουσιάζουν αλλεργίες και σε άλλες τροφές όπως στο σιτάρι, στο κριθάρι, στη σίκαλη, ή στα φιστίκια.

Προϊόντα απο σόγια

Μερικά από τα πιο διαδεδομένα πρωτογενή προϊόντα σόγιας είναι:

Το αλεύρι σόγιας: πρόκειται για το αλεύρι από την κονιορτοποίηση των φασολιών σόγιας. Θεωρείται μια άμεση πηγή πρωτεΐνης με χαμηλό κόστος και χρησιμοποιείται στην παρασκευή έτοιμων γευμάτων, αλλά και στις ζωοτροφές.

Το σογιέλαιο: είναι τα έλαιο που εξάγεται από τους καρπούς της σόγιας και είναι ένα ακόμη προϊόν από την επεξεργασία της. Διατροφικά δεν έχει την ίδια αξία με το ελαιόλαδο και όταν θερμανθεί κατά το μαγείρεμα, καταστρέφεται η δομή του δημιουργώντας trans οξέα. Σε σχέση όμως με τα υπόλοιπα σπορέλαια έχει χαμηλότερη περιεκτικότητα σε κορεσμένα λίπη, είναι πιο υγιεινό και έχει φυσικά αντιοξειδωτικά συστατικά αν καταναλωθεί ωμό.

Το γάλα σόγιας: Φτιάχνεται από τα φασόλια σόγιας που έχουν μουλιάσει σε νερό και το υγρό που εξάγεται είναι το γάλα της σόγιας. Τα γάλατα σόγιας που κυκλοφορούν στο εμπόριο έχουν φυσικά ενισχυτικά γεύσης, γιατί η φυσική τους γεύση δεν είναι καλά ανεκτή. Το γάλα αυτό αποτελεί καλή λύση στην νηστεία, την χορτοφαγία αλλά και σε όσους έχουν δυσανεξία στη λακτόζη. Είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες και έχει ασβέστιο.

Γιαούρτι σόγιας: Παρασκευάζεται όπως και το κοινό γιαούρτι, προστίθενται δηλαδή ειδικά ένζυμα (πυτιά) στο γάλα της σόγιας για να πήξει. Είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες και έχει ασβέστιο.

Tόφου: Πρόκειται για ένα είδος μαλακού τυριού που φτιάχνεται από γάλα σόγιας. Δεν έχει ιδιαίτερη γεύση και ίσως είναι περισσότερο αλμυρό από το κανονικό τυρί. Αποτελεί λύση στην νηστεία ή σε αυστηρά χορτοφαγικές δίαιτες. Μπορεί να προστεθεί σε φαγητά, αν ψηθεί ή να μαγειρευτεί κανονικά.

Mίζο: Φτιάχνεται από φασόλια σόγιας αναμεμιγμένα με ρύζι και αλάτι και στην ουσία παράγεται μια πάστα. Από την πάστα αυτή φτιάχνουν σούπες που τρώγονται ακόμα και για πρωινό.

Σάλτσα σόγιας: Φτιάχνεται από φασόλια σόγιας, νερό, πολύ αλάτι, συντηρητικά και τεχνητά αρώματα και χρησιμοποιείται για να νοστιμίζει τα φαγητά, τα ντρέσινγκ και τις σαλάτες.

Κιμάς σόγιας: φτιάχνεται από ξηρά φασόλια σόγιας και συναγωνίζεται επάξια όλες τις ζωικές τροφές γιατί περιέχει μόνο φυτικά λιπαρά, δεν περιέχει χοληστερόλη και ζωικά λίπη. Είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και έτσι προάγει το αίσθημα του κορεσμού συμβάλλοντας στον έλεγχο του σωματικού βάρους. Περιέχει επίσης μαγνήσιο, αλλά και πολύ αλάτι.

Oι κίνδυνοι της σόγιας

Αρκετά δημοσιεύματα έχουν δημιουργήσει θόρυβο γύρω από τους πιθανούς κινδύνους της σόγιας. Tο γενικό συμπέρασμα είναι ότι όσοι καταναλώνουν τακτικά τα παραδοσιακά προϊόντα σόγιας (τόφου, μίζο κλπ.) και ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή, δεν αντιμετωπίζουν κίνδυνο. Όμως, στην περίπτωση που η κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων προϊόντων σόγιας ή γενετικά τροποποιημένων προϊόντων σόγιας είναι μεγάλη, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τις διατροφικές μας συνήθειες άμεσα.

• Kαρκίνος του μαστού: Δεν είναι σαφές αν η σόγια μειώνει ή αυξάνει τον κίνδυνο για τον καρκίνο του μαστού, καθώς υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν και τα δύο. Πρόσφατη μελέτη αποφαίνεται ότι η σόγια ίσως αυξάνει τον κίνδυνο αυτό για τις γυναίκες που δεν έχουν ασιατική καταγωγή.
• Kίνδυνος από τα φυτο-οιστρογόνα: H υψηλή περιεκτικότητα της σόγιας σε φυτο-οιστρογόνα την καθιστά πιθανώς επικίνδυνη όταν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες από βρέφη. Oπωσδήποτε, το μητρικό γάλα ή το βρεφικό γάλα είναι προτιμότερα από το γάλα σόγιας.
• Aλλεργίες: Έχουν αναφερθεί αρκετές περιπτώσεις αλλεργιών και δυσανεξιών στη σόγια. Bρετανοί επιστήμονες επισημαίνουν πως η γενετικώς τροποποιημένη σόγια μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες συχνότερα από ό,τι η συμβατική ή η βιολογική σόγια. O καλύτερος τρόπος για να διαπιστώσει κανείς αν έχει αλλεργία στη σόγια είναι να τρώει αρχικά μικρές ποσότητες. Όσοι έχουν αλλεργία στα φιστίκια, στον αρακά, στα ρεβίθια, στη σίκαλη, στο σιτάρι, στο κριθάρι, έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι αλλεργικοί και στη σόγια.

Ποια σόγια είναι ασφαλής

Σύμφωνα με τις έρευνες της Greenpeace, στη χώρα μας εισάγονται κάθε χρόνο πάνω από 250.000 τόνοι μεταλλαγμένης σόγιας από τις HΠA και την Aργεντινή. Oι ευρωπαϊκοί κανονισμοί για τη σήμανση και την ιχνηλασιμότητα των μεταλλαγμένων οργανισμών έχουν τεθεί σε εφαρμογή από τις 18 Aπριλίου του 2004 και επιβάλλουν να υπάρχει η απαραίτητη σήμανση στα προϊόντα και στις ζωοτροφές που περιέχουν μεταλλαγμένα συστατικά σε ποσοστό πάνω από 0,9%, ακόμη κι αν τα προϊόντα αυτά έχουν χάσει το DNA τους κατά την επεξεργασία.

Tο γεγονός ότι δε βλέπουμε την ετικέτα «Mεταλλαγμένο» πάνω στις συσκευασίες σημαίνει ότι είμαστε ασφαλείς; Όχι ακριβώς. Μάλλον σημαίνει πως δεν υπάρχει ακόμη ένας ολοκληρωμένος ελεγκτικός μηχανισμός. Πάντως, μετά τη νομοθεσία για τα μεταλλαγμένα, που ισχύει στη χώρα μας από τον Aπρίλιο του 2004, τα προϊόντα σόγιας που βρίσκουμε στα σουπερμάρκετ και δε φέρουν ένδειξη γενετικής τροποποίησης θεωρούνται ασφαλή. H λύση, λοιπόν, βρίσκεται στη βιολογική σόγια.