Τον Ιούλιο του 2019 η νέα κυβέρνηση προσπαθεί με τα μηνύματα που στέλνει στην αγορά να καλλιεργήσει θετικές προσδοκίες. Το χρηματιστήριο όμως δεν αντιδρά με τον προσδοκώμενο τρόπο. Αναλυτικότερα, ενώ κερδίζει έδαφος από τον Ιανουάριο του 2019 (638 μονάδες στις 9/1/2019) ως τις παραμονές των εκλογών (878 μονάδες στις 8 Ιουλίου), γνωρίζοντας μια νέα κορυφή στα τέλη του Ιανουαρίου (942 μονάδες στις 22 /1/2020), μετά από μια περίοδο στασιμότητας, καταγράφει μια νέα καθίζηση μετά τις 17 Φεβρουαρίου (όπου τότε προσέγγισε τις 919 μονάδες). Δεν δείχνει λοιπόν στην προ του κορονοϊού εποχή ότι αντανακλά τις κυβερνητικές προσδοκίες.
Δημήτρης Μάρδας Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, π. Αν. Υπουργός Οικονομικών στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους το 2015
Η χρονιά του 2019 δεν κλείνει με ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ πάνω από 2%, αλλά με αύξηση 1,9%, κοντά στον στόχο. Η κυβέρνηση μεθοδεύει ένα νέο τρόπο οργάνωσής της, κτίζοντας το «επιτελικό κράτος» κατά τα πρότυπα που έχει στο μυαλό της ενώ η αναμονή της επιχειρηματικής κοινότητας συνεχίζει. Επενδύσεις, όπως στο «Ελληνικό» το Μετρό της Θεσσαλονίκης κ.ά. δεν αποτελματώνονται με τους ρυθμούς που επιθεί, ενώ η επενδυτική Άνοιξη που προσδοκάται δεν δίνει τα αναμενόμενα μηνύματα.
Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2020 προβλέπει ελαφρύνσεις στα νομικά πρόσωπα, οδηγώντας στη μείωση των φορολογικών του εσόδων κατά 400 εκ. ευρώ σε σχέση με το 2019. Από την άλλη μειώνονται οι δαπάνες του Υπουργείου Εργασίας κατά 400 εκ. ευρώ και του Υπουργείου Υγείας κατά περίπου 200 εκ. ευρώ, ενώ το Υπουργείο Παιδείας αυξάνει τον προϋπολογισμό του κατά 100 εκ. ευρώ.
Ο πρώτος μήνας, ο Ιανουάριος του 2020 δεν έκανε καλό… ποδαρικό στον κρατικό προϋπολογισμό καθώς οι αποκλίσεις από τους στόχους ήταν αρκετές, με τις πιο σημαντικές στα έσοδα (απόκλιση -745 εκ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο) και το ΕΣΠΑ (απόκλιση στα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) -644 εκ. ευρώ). Αποτέλεσμα των αποκλίσεων ήταν το χαμηλό πρωτογενές πλεόνασμα (495 εκ. ευρώ αντί του στόχου 1.209 εκ. ευρώ) ενώ το έλλειμμα του ισοζυγίου του κρατικού προϋπολογισμού εκτροχιάστηκε (-977 εκ. ευρώ).
Τον Φεβρουάριο είδαμε νέες μεγάλες αποκλίσεις σε έσοδα-δαπάνες χειρότερες από εκείνες του προηγούμενου μήνα. Σημειώνεται ότι οι επιπτώσεις του Κορωνοϊού ήταν ακόμη μακριά. Έτσι το δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου έκλεισε με τις ακόλουθες δυσμενείς εξελίξεις. Τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού παρουσίασαν μια αρνητική απόκλιση της τάξης του 468 εκ. ευρώ ενώ οι δαπάνες μειώθηκαν κατά 175 εκ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο. Τα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΕΣΠΑ) παρουσίασαν μια νέα αρνητική απόκλιση κατά 342 εκ. ευρώ, δείχνοντας τη χαμηλή απορροφητικότητα κονδυλίων από την ΕΕ. Λόγω όλων των ανωτέρω το πρωτογενές πλεόνασμα κατέγραψε μια αρνητική απόκλιση των 98 εκ. ευρώ με το Ισοζύγιο του Κρατικού Προϋπολογισμού να σημειώνει νέα απόκλιση της τάξης των -293 εκ. ευρώ.
Το τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου καταγράφηκαν οι ακόλουθες εξελίξεις. Αρχικά παρατηρείται μια αρνητική απόκλιση στα έσοδα της τάξης των 64 εκ. ευρώ, παρά το γεγονός ότι μπήκαν πρόσθετα στο ταμείο του κράτους χρήματα προερχόμενα από την Τράπεζα της Ελλάδος. Ειδικότερα εισπράχθηκε το ποσό των 779 εκατ. Ευρώ, που αφορά το μέρισμα 528 εκατ. ευρώ, όπως επίσης και τα 251 εκ. ευρώ από τα επιστρεφόμενα κέρδη των ελληνικών ομολόγων (τα ANFA’s – SMP’s). Το ποσά αυτά προβλεπόταν να εισπραχθούν τον Απρίλιο. Τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις-ιδιωτικοποιήσεις σχεδόν εκμηδενίσθηκαν (προβλεπόμενα έσοδα 314 εκ. ευρώ με πραγματοποιηθέντα 1 εκ. ευρώ). Ήδη λόγω κρίσης όλο το ετήσιο πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων-ιδιωτικοποιήσεων της τάξης των 2,2 δις ευρώ τίθεται υπό αμφισβήτηση.
Η απορροφητικότητα των κοινοτικών κονδυλίων εξακολουθεί να μην είναι η προβλεπόμενη καθώς συνεχίζεται η αρνητική απόκλιση της τάξης των 91 εκ. ευρώ από το ποσό του στόχου.
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού συγκρατούνται για δεύτερο μήνα και παρουσιάζουν μείωση σε σχέση με τον στόχο της τάξης 125 εκ. ευρώ, λόγω μείωσης κάποιων δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού. Αυτές σε συνδυασμό με τα πρόσθετα έσοδα από την Τράπεζα της Ελλάδας (Μέρισμα και ANFA’s-SMP’s) προκάλεσαν το συνολικό αποτέλεσμα που τεχνητά φαίνεται σχετικά βελτιωμένο, λόγω του αυξημένου πρωτογενούς πλεονάσματος και του μειωμένου ισοζυγίου του κρατικού προϋπολογισμού σε σχέση με τον στόχο. Να σημειώσουμε ότι τον Μάρτιο τα έσοδα δεν επηρεάζονται από τον Κορωνοϊό ακόμη (π.χ. το ΦΠΑ που κατατίθεται αφορά προηγούμενες περιόδους) ενώ οι έκτακτες δαπάνες δεν έχουν ακόμη φουσκώσει.
Φοβόμαστε, ότι αν δεν υπάρχει με ταχείς ρυθμούς θεαματική αύξηση της ρευστότητας με πρωτοβουλία της ΕΕ, μήπως τα τέλη του 2020 ομοιάσουν με τις αρχές του 2015. Να υπενθυμίσουμε ότι τότε, μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, παραλήφθηκε 1,6 δις ταμείο στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ), που μετατράπηκε λίγες ημέρες μετά στα μέσα του Φεβρουαρίου, σε έλλειμμα της τάξης των 425 εκ ευρώ, χωρίς την παραμικρή παρέμβαση από τη τότε νέα κυβέρνηση.
Επίσης παραλήφθηκαν γύρω στα 3 δις ευρώ καταθέσεις σε εμπορικές τράπεζες των Φορέων του Δημοσίου, Ταμείων, Δήμων κ.λπ. Τον Ιούλιο του 2019, παραδόθηκαν στη νέα κυβέρνηση, 37 δις ευρώ στο κρατικό ταμείο. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται και 7 δις ευρώ καταθέσεις των ανωτέρω φορέων σε εμπορικές τράπεζες.