Τις τελευταίες ημέρες είχα μακρές συζητήσεις με φίλους για τα προβλήματα ασφαλείας της χώρας. Επειδή ακούγεται συχνά η φράση " να γίνουμε Ισραήλ", ως η επιλογή που θα καλύψει με τον καλύτερο τρόπο τα προβλήματα ασφαλείας που αντιμετωπίζει η χώρα μας, ας εξετάσουμε λίγο βαθύτερα την πολιτική-κοινωνική-πολιτισμική και στρατηγική αυτή επιλογή. Γιατί παρά τα θρυλούμενα, έχουμε τεράστιες διαφορές με το Ισραήλ.
Το Ισραήλ συνεχίζει να είναι το κράτος των μεγάλων αντιθέσεων αλλά και των μεγάλων προκλήσεων δεδομένου ότι αντιμετωπίζει τόσο βαθιές πολιτισμικές, θρησκευτικές, φυλετικές, κοινωνικές και πολιτικές διαφορές
Έχω επισκεφθεί το Ισραήλ, έχω μελετήσει τα στρατηγικά διλήμμματα ασφαλείας, έχω ακούσει τις επίσημες θέσεις των Ισραηλινών και έχω συζητήσει με πολλούς Ισραηλινούς, Άραβες και Έλληνες που ζουν εκεί.
Είχα μάλιστα και πολλούς συμμαθητές Ισραηλινούς και Άραβες στην Αμερική και στην Αγγλία, που μου εξέθεσαν τις απόψεις τους.
Μερικά από αυτά που διαπίστωσα είναι τα εξής;
1. Εάν κάποιος επισκεφθεί τον πύργο του Δαυίδ στην Ιερουσαλήμ μπορείς να δει την ζωντανή ιστορία ολόκληρης της πόλης που την κάνει τόσο ξεχωριστά γοητευτική και να αντιληφθεί τους λόγους για τους οποίους ο τόπος αυτός είναι διαχρονικά πεδίο συγκρούσεων. Τον διεκδίκησαν στο βάθος του χρόνου πολλοί και τους νεότερους χρόνους Εβραίοι, Χριστιανοί , Άραβες και Οθωμανοί και στον τόπο αυτό διαμορφώθηκαν τρεις διαφορετικές θρησκείες. Μπορεί να δει τον Πανάγιο Τάφο, τόπο προσκυνήματος της Χριστιανοσύνης, το Δυτικό τείχος του ναού του Σολομώντα, το τείχος των δακρύων, τόπο προσευχής των Εβραίων και το τέμενος Αλ Ακσά, τον τρίτο ιερότερο χώρο για τους πιστούς του Ισλάμ.
2. Ο πόλεμος για τους Ισραηλινούς δεν έχει τελειώσει. Ούτε νοιώθουν έστω και προς στιγμή ότι είναι ασφαλείς και δεν κινδυνεύουν. Οι βομβιστικές επιθέσεις και η τρομοκρατία είναι ο καθημερινός τους φόβος και το μίσος μεταξύ Παλαιστινίων κα Ισραηλινών δεν πρόκειται να πάψει να υπάρχει ακόμη και αν αντιληφθούν και οι δύο λαοί ότι είναι εις βάρος τους. Το μίσος που συντηρείται από τις δύο πλευρές (από τα θρανία ακόμη) και υποδαυλίζεται από πολλούς εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες καθημερινά, δεν δημιουργεί βάσιμες ελπίδες για οριστική ειρήνευση.
3. Αλλά και μεταξύ των Ισραηλινών υπάρχουν μεγάλες συγκρούσεις, μεταξύ αυτών που προσπαθούν να κρατήσουν ισορροπία στις σχέσεις Κράτους -Θρησκείας. Είναι μόνιμη η σύγκρουση μεταξύ των Ορθόδοξων Χαριντίμ Εβραίων με τους κοσμικούς. Τα Θρησκευτικά κόμματα στο Ισραήλ προέρχονται από τους Ορθόδοξους Εβραίους, και οι Αρχιραβίνοι αρνούνται την αναγνώριση των άλλων ρευμάτων του Εβραϊσμού.
4. Σύμφωνα με τον Νετανιάχου (σε συνέντευξή του σε εφημερίδα), η πολιτική του Ισραήλ κυριαρχείται από τα τρία γράμματα: «Τ - Τ - P».:
• Ως μόνιμη απειλή στην συνείδησή τους, το πρώτο «Τ» αφορά την «Τρομοκρατία». Το Ισραήλ διαθέτει το καλύτερο ενδεχομένως δίκτυο πληροφοριών και συστημάτων ασφαλείας στο κόσμο για την τρομοκρατία (και όχι μόνο).
• Το δεύτερο γράμμα «Τ» αφορά στη «Τεχνολογία». Το Ισραήλ έχει κάνει τεράστιες επενδύσεις στην έρευνα και την υψηλή τεχνολογία. Τα περισσότερα συστήματα προστασίας δεδομένων π.χ. στα κινητά τηλέφωνα είναι Ισραηλινής προέλευσης, με όφελος και για τις υπηρεσίες πληροφοριών από αυτό. Συνολικά απορροφάει το 20% των παγκόσμιων επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας.
• Το «P», (όπως ισχυρίζεται) αφορά στην ειρήνη (Peace), μεταθέτοντας τις ευθύνες για την αποτυχία κάθε ειρηνευτικής προσπάθειας στην ουσία στην Χαμάς. Και βέβαια η Χαμάς συνεχίζει να ρίχνει ρουκέτες, να σκάβει τούνελ, ενώ από την πλευρά του το Ισραήλ ελέγχει την οικονομία της Παλαιστίνης όπως και το πέρασμα Κερεμ Σαλόμ, που είναι στην πράξη η μοναδική δίοδος εφοδιασμού των κατοίκων της Γάζας με αγαθά για τη στοιχειώδη επιβίωση τους.
5. Η εξοντωτική αυτή αντιπαράθεση, καλλιεργεί μία φοβία σε όλους όσοι μιλάνε για τις σχέσεις Ισραηλινών και Παλαιστίνιων:
Να αποφεύγουν να μιλάνε ανοικτά για τα εγκλήματα που γίνονται στη περιοχή, να μην επιρρίπτουν τις ευθύνες εκεί όπου ανήκουν και να μην κατηγορούν ανοιχτά τη κάθε πλευρά όταν φταίει, γιατί ‘’δεν ξέρεις τι θα συμβεί’’ και λόγω της καλλιεργούμενης αίσθηση κινδύνου ότι θα υποστούν συνέπειες.
Εάν η τοποθέτηση είναι κατά των Παλαιστινίων αισθάνονται ότι κινδυνεύουν από φανατικούς μουσουλμάνους, ενώ αν είναι κατά των Ισραηλινών, ότι κινδυνεύουν από τις ‘’μυστικές υπηρεσίες’’, από τους ‘’συνωμότες εβραίους’’ που ζουν εκτός Ισραήλ που έχουν μυστικές επαφές και πληροφορίες και θα τους αποκόψουν με την οικονομική τους ισχύ.
Κατόπιν αυτού έχει παγιωθεί σχεδόν η αντίληψη ότι πρέπει να κρατούνται ίσες αποστάσεις για ότι κι αν συμβαίνει εκεί.
6. Πριν μία εβδομάδα, ο Νεντανιάχου έδωσε πάλι μία νέα συνέντευξη στην Jerusalem Post, όπου δήλωσε τα εξής με πρόσχημα την επιδημία του κορωνοϊού:
«Μίλησα με επικεφαλής της τεχνολογίας, προκειμένου να βρούμε μέτρα, στα οποία το Ισραήλ είναι καλό, όπως οι αισθητήρες. Για παράδειγμα, κάθε άτομο, κάθε παιδί -το θέλω πρώτα σε παιδιά- να έχει έναν αισθητήρα που θα χτυπά συναγερμό κάθε φορά που πλησιάζεις πολύ κοντά, όπως αυτοί στα αυτοκίνητα...».
Αντιλαμβάνεται αμέσως και ο πιο ανυποψίαστος το παγόβουνο που κρύβεται κάτω από αυτήν την επιθυμία του!
7. Από τις συναντήσεις που έκανα με επισήμους, διαπίστωσα ότι η φοβία των Ισραηλινών ότι θα τους πετάξουν στη θάλασσα, φθάνει στα όρια της παράκρουσης. Μάλιστα εντύπωση μου προκάλεσε ότι βλέπουν τη θάλασσα σαν όριο και όχι σαν δυνατότητα, μία αντίληψη όμως που τείνει να αλλάξει σημαντικά τελευταία και γι αυτό και αναπτύσσουν το Πολεμικό τους Ναυτικό.
8. Και φυσικά είναι πασιφανής η έλλειψη εμπιστοσύνης και των δύο πλευρών στις διεθνείς πρωτοβουλίες ειρήνευσης, αφού έχει αποδειχθεί επί πολλές δεκαετίες η ανεπάρκεια της Διεθνούς κοινότητας για την επίλυση ενός προβλήματος που απειλεί για πολλές δεκαετίες να τινάξει στον αέρα τη παγκόσμια ειρήνη και επηρεάζει συνεχώς τη παγκόσμια ασφάλεια.
Καταλήγοντας
Για να υιοθετήσουμε ευρέως τις πολιτικές και στρατηγικές επιλογές του Ισραήλ (όπως προτείνεται εν πολλοίς ως το ιδεατό), και όχι περιορισμένα σε συγκεκριμένους τομείς (όπου είναι δυνατόν, όπως π.χ. στην επένδυση σε τεχνολογία και έρευνα, σε τομείς ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, σε κριτήρια στρατιωτικής εκπαίδευσης ειδικών μονάδων, κλπ), για να αντιμετωπίσουμε τους δικούς μας κινδύνους ασφαλείας, θα πρέπει να μετασχηματισθεί η χώρα μας πολιτικά-κοινωνικά-πολιτισμικά και στρατηγικά.
Και αυτό γιατί αφενός έχουμε διαφορετικά προβλήματα ασφαλείας από αυτά που έχει το Ισραήλ, αφετέρου δεν έχουμε ως κοινωνία τις ίδιες αντιλήψεις για τον τρόπο αντιμετώπισής τους.
Δεν θα σκεφτόμασταν π.χ. καν (πόσο μάλλον να το δηλώσει ο πρωθυπουργός της χώρας), ούτε ως σενάριο επιστημονικής φαντασίας, να βάλουμε τσιπάκια στα παιδιά (και στους πολίτες στη συνέχεια) και φυσικά δεν θα το αποδεχόταν κανείς εχέφρων και δημοκράτης πολίτης στη χώρα μας.
Και οπωσδήποτε δεν μπορούμε πολιτικά να υποτάξουμε την Δημοκρατία, την ισοπολιτεία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία λόγου, την εξωστρέφειά μας, την ελευθερο-επικοινωνία μας και τελικά ολόκληρη την κοινωνική μας ζωή στο φοβικό τέρας μίας αυτοτροφοδοτούμενης διαρκούς ανασφάλειας.