Διατροφικές Διαταραχές

Τα είδη των Διατροφικών Διαταραχών, τα αίτια και τα συμπτώματά τους 

Η Διαιτολόγος – Διατροφολόγος κ. Αγγελική Ζαφειράκη, μας ενημερώνει για όλα τα είδη των Διατροφικών Διαταραχών και μας δίνει χρήσιμες πληροφορίες που όλοι πρέπει να γνωρίζουμε… Εάν θέλαμε να δώσουμε ορισμό για το τι είναι οι διατροφικές διαταραχές, επιγραμματικά θα λέγαμε ότι είναι η διαταραγμένη πρόσληψη τροφής, η οποία είναι αποτέλεσμα της διαταραγμένης ψυχικής κατάστασης του ατόμου που την εμφανίζει.

Τα είδη των διατροφικών διαταραχών είναι: 

H Βουλιμία 

Η βουλιμία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, τα οποία αντισταθμίζονται είτε με μεθόδους εκκαθάρισης (π.χ. χρήση διουρητικών, καθαρτικών, υπεργυμναστική, πρόκληση εμετού),(εκκαθαριστικού τύπου), είτε με ακραίο περιορισμό τροφής ( περιοριστικού τύπου) βουλιμίας. Η έναρξη της βουλιμίας παρατηρείται σε ηλικίες 16-18 στις γυναίκες, 18-26 στους άντρες. Το χαρακτηριστικό των βουλιμικών ατόμων είναι ότι το BMI τους είναι μέσα στα φυσιολογικά επίπεδα και το βάρος τους υπερβαίνει ελάχιστο του ιδανικού. Το επεισόδιο υπερφαγίας σχετίζεται με άτομο να τρώει:  • πιο γρήγορα από το συνηθισμένο • μέχρι να νιώσει άβολα • μεγάλες ποσότητες φαγητού όταν δεν είναι πεινασμένο • μόνος/η • και να νιώθει αηδιασμένος/η, καταθλιμμένος/η ή ενοχή μετά την υπερφαγία 

Η Ανορεξία 

Η ανορεξία χαρακτηρίζεται από ακραίο περιορισμό τροφής για μεγάλο χρονικό διάστημα (περιοριστικού τύπου) και μπορεί να συνοδεύεται από μεθόδους εκκαθάρισης όπως αυτές της βουλιμίας, όταν το άτομο υποκειμενικά κρίνει ότι τέθηκε εκτός ελέγχου ως αναφορά τη λήψη τροφής που έχει θέσει το ίδιο ως στόχο (εκκαθαριστικού τύπου). Η έναρξη της ανορεξίας παρατηρείται σε ηλικίες 13-20. 

Η Αδηφαγική διαταραχή 

Η αδηφαγική διαταραχή χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, χωρίς αυτή η συμπεριφορά να συνοδεύεται από μεθόδους εκκαθάρισης. Συνήθως τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή έχουν BMI μεγαλύτερο του φυσιολογικού, ανήκουν δηλαδή σε καταστάσεις παχυσαρκίας. 

Το νυχτερινό σύνδρομο 

Στο νυχτερινό σύνδρομο παρατηρείται νυχτερινή υπερφαγία, η οποία γίνεται είτε συνειδητά, είτε ασυνείδητα. Τα άτομα με νυχτερινό σύνδρομο συνήθως περιορίζουν τη λήψη τροφής κατά τη διάρκεια της ημέρας και παρουσιάζουν πρωινή ανορεξία, λόγω της νυχτερινής κατανάλωσης τροφής. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί παρακλάδι της βουλιμίας. 

Η Ορθορεξία – Ορθοτροφία 

Είναι ένα είδος διατροφικής διαταραχής, όπου το άτομο παρουσιάζει υπερβολική ενασχόληση με την ποιότητα και το είδος τρόφης που καταναλώνει. Συνήθως παρατηρείται υπερβολική ενασχόληση και αναζήτηση υγιεινών τροφών, βιολογικών ή των λεγόμενων superfoods.Όταν τεθούν εκτός ελέγχου μπορεί να οδηγηθούν σε υπερφαγικά επεισόδια. Αρα αυτό το είδος διαταραχής θυμίζει πολύ την ανορεξία ή και τη βουλιμία. 

Οι Ατυπες μορφές 

Οι άτυπες μορφές παρουσιάζουν χαρακτηριστικά των προηγούμενων μορφών χωρίς να συμπληρώνουν όλα τα κριτήρια για πιστοποιημένη διάγνωση. Π.χ. μια ανορεκτική διατροφική συμπεριφορά χωρίς να συνοδεύεται από χαμηλό BMI. 

Τα κοινά χαρακτηριστικά των Διατροφικών διαταραχών είναι: 

• • Υπερβολική ενασχόληση με το σχήμα και το βάρος του σώματος. 
• • Εξάρτηση από τη ζυγαριά, της οποίας το νούμερο καθορίζει τη διάθεση του ατόμου. 
• • Διαταραγμένα επίπεδα ορμονών κ νευροδιαβιβαστων λόγω της κακής χρήσης τροφής. 
• • Διαταραγμένα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα και πολλές φορές παρατηρείται υπερινσουλιναιμία ή ινσουλινοαντοχή (συνήθως σε βουλιμία – αδηφαγική διαταραχή). 
• • Θέματα ελέγχου γύρω από την τροφή και μη ρεαλιστικοί στόχοι ως αναφορά την απώλεια βάρους 
• • Καταθλιπτικά συμπτώματα τα οποία μπορεί να εμφανίζονται λόγω της κακής χρήσης τροφής. 

Τα παρατηρούμενα μοντέλα συμπεριφορών στις Διατροφικές Διαταραχές 

• • Χαοτική διατροφή 
• • Παράλειψη γευμάτων 
• • Ασιτία 
• • Αυτοπροκαλούμενος εμετός 
• • Υπερβολική άσκηση 
• • Αυτό-τραυματισμός 
• • Χρήση καθαρτικών 
• • Εμμονή με το ζύγισμα 
• • Μυστικότητα 
• • Κρύψιμο 
• • Εθισμός σε τροφές όπως: ζάχαρη, σοκολάτα κ.τ.λ. 
• • Χάπια αδυνατίσματος 

Ως αναφορά την ψυχοπαθολογία των Διατροφικών Διαταραχών αυτά που παρατηρούμε είναι τα εξής: Το κοινό όλων των Δ.Δ. είναι ότι τα άτομα που πάσχουν αδυνατούν να διαχειριστούν το άγχος τους και συχνά δεν αναγνωρίζουν ή δεν μπορούν να εκφράσουν σωστά το συναίσθημα. Τα άτομα με Διατροφικές Διαταραχές παρουσιάζουν συμπεριφορές κοινές με ιδεοψυχαναγκασμούς εφόσον χρησιμοποιούν, τελετουργικά, ως αναφορά την εκκαθάριση ή την αντιστάθμιση των θερμίδων που κατανάλωσαν. Π.χ. θα προκαλέσουν εμετό με ένα συγκεκριμένο τρόπο κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. 

• Παρουσιάζουν εμμονές κ συχνά εστιάζουν στις λεπτομέρειες.
• Παρουσιάζουν κοινά με εθιστικές συμπεριφορές. Π.χ. κάνουν τα πάντα για να βρούν τροφή, (βουλιμία-αδηφάγοι), τρώνε κρυφά, παρουσιάζουν μεγάλη μυστικότητα και πολλές φορές λένε ψέματα ως αναφορά τη διατροφική τους συμπεριφορά.
•  Οι Διατροφικές Διαταραχές εμπεριέχουν κοινά στοιχεία με διαταραχές φοβίας εφόσον παρουσιάζεται φοβία προς τη βρώση και το φυσιολογικό βάρος (συνήθως στην ανορεξία), φόβος για την απώλεια ελέγχου και κατά συνέπεια μηδενισμός. 

Πιο συγκεκριμένα οι βουλιμικοί ή αδηφάγοι είναι υπερβολικά ευαίσθητοι σε μια εγκατάλειψη ή σε απειλές απόρριψης. Συνήθως ο/η βουλιμικός/η μπορεί να κρύβει ένα άτομο συντετριμένο, με κρυφές αμφιβολίες και ανεπάρκειες και με μια μοναξιά που πονάει. 

Το επεισόδιο υπερφαγίας μπορεί να συμβολίζει: 

• • Απελευθέρωση (σε άτομα με ασταθή αυτοπεποίθηση ή που παλεύουν με μη ρεαλιστικούς στόχους με αυστηρό και ασκητικό έλεγχο) 
• • Αίσθημα κυριαρχίας στη ζωή (σε άτομα με χαμηλή διεκδικητικότητα, οικογενειακό υπόβαθρο χαοτικό, πνιγμένη/ος ή απορριπτέα/ος).

Το βουλιμικό τελετουργικό παριστάνει ένα κόψιμο και κρύψιμο του αδύναμου μη αποδεκτού μέρους όπου όμως το τέλος του περιορισμού οδηγεί σε συναισθήματα αποτυχίας και ανώφελες προσπάθειες να ανακτήσουν τον έλεγχο μέσα από τον περιορισμό, με αποτέλεσμα να εντείνεται ο φαύλος κύκλος της αδηφαγίας. Οι ανορεξικοί συνήθως είναι άτομα με έλειψη αυτονομίας ή ικανοτήτων η οποία μπορεί να στρέψει το άτομο στον έλεγχο του φαγητού, της διατροφής, ώστε να επιτύχει μια αίσθηση προσωπικού ελέγχου. Αυτό επιτυγχάνεται απόλυτα στους ανορεκτικούς. Εμπεριέχει και αποφυγή της σεξουαλικής ωρίμανσης που διατηρείται από τον διπλό μηχανισμό του ασκητισμού και της δυαδικότητας (έλεγχο περιβάλλοντος κ άλλων ανθρώπων).Συχνά εμφανίζουν μεγάλη επιθετικότητα κ εκνευρισμό, αποσύρονται και κατά συνέπεια εμφανίζουν συναισθηματική ψυχρότητα. 

Οι παράγοντες προδιάθεσης μιας διατροφικής διαταραχής είναι συνήθως: 

Οικογενειακοί παράγοντες: 

• • Μάνα με μη υγιείς διατροφικές συνήθειες 
• • Οικογενειακά μέλη που επικρίνουν ανοιχτά το υπέρβαρο 
• • Σεξουαλική κακοποίηση ή άλλη συναισθηματική κακοποίηση 
• • Λανθασμένη εξωτερίκευση συναισθημάτων 
• • Προβληματικές σχέσεις 

Πολιτισμός 

• Τα μέσα προβολής και ενημέρωσης (τα πρότυπα που προβάλλονται) Παράγοντες προσωπικότητας: 
• • Η νευρωτική τελειοθηρία 
• • Ανθρωποι που ευχαριστούν τους γύρω τους 
• • Ενσυνείδητοι ή κοινωνικά ανεπαρκείς 
• • Ιδεοληπτικές προσωπικότητες (εκτιμούν την αγνότητα, τον ασκητισμό, αποφεύγουν το ρίσκο) 
• • Υπέρ – παγιδευμένα άτομα με έναν αυταρχικό γονιό 
• • Ατομα με υψηλές επιδόσεις (π.χ. στο σχολείο) Σκέψεις σχετικές με την ανάπτυξη 
• • Σωματικές ανωμαλίες στην παιδική ηλικία 
• • Απόρριψη από άτομο ή ανθρώπους σημαντικούς για το άτομο 
• • Μετά-τραυματικό στρες πριν ή κατά τη διάρκεια εφηβείας 
• • Γονεϊκό περιβάλλον που προκαλεί ενοχή 

Οι φυσικοί και οι συναισθηματικοί παράγοντες διατήρησης του συμπτώματος των Διαταραχών είναι: 

• • Χαμηλή αυτοεκτίμηση 
• • Χαμηλή διεκδικητικότητα 
• • Χαμηλή αυτό-εικόνα, εικόνα σώματος 
• • Σύγκρουση του να είναι λεπτή/ος ή χοντρή/ος 
• • Χαμηλά επίπεδα ζαχάρου 
• • Διαταραγμένες ορμόνες 
• • Κακή θρέψη 
• • Αλλεργίες 
• • Στρες 
• • Τρόπος ζωής 
• • Συναισθήματα (τα κρύβει ή τα εκδηλώνει) 
• • Συνήθειες 
• • Λανθασμένα σενάρια φαγητού από λανθασμένη πληροφόρηση 
• • Παγίδες σκέψης 
• • Αλλοι βιοχημικοί παράγοντες 

Τα αποτελέσματα των Διατροφικών Διαταραχών είναι, ότι οδηγούν τα άτομα που πάσχουν, σε σημαντική εξασθένιση 

• • Της φυσικής τους υγείας 
• • Της ψυχικής τους λειτουργίας 
• • Της διαπροσωπικής τους λειτουργίας 

Σε καμία περίπτωση οι Διατροφικές Διαταραχές δεν είναι υποδεέστερες των ιατρικών ή ψυχιατρικών διαταραχών.