Τα πολλά προτερήματα των δημητριακών, των φρούτων και των λαχανικών οφείλονται στα συστατικά τους, των οποίων μέρος είναι οι βιταμίνες και τα μεταλλικά άλατα.
Ιδιότητες των βιταμινών και περιεχόμενο τους στα φυτικά τρόφιμα:
Οι βιταμίνες είναι απαραίτητες ουσίες, σε πολύ μικρή ποσότητα, για τον οργανισμό. Δεν μπορούν να παρασκευαστούν, αλλά πρέπει να λαμβάνονται με τις τροφές. Οι βιταμίνες δε δίνουν ενέργεια, αλλά προκαλούν ή επιταχύνουν σπουδαιότατες δραστηριότητες.
Οι βιταμίνες που βρίσκονται στα φυτά είναι διαχωρισμένες σε δύο ομάδες:
- Λιποδιαλυτές βιταμίνες (που διαλύονται στα λίπη)
- Υδατοδιαλυτές βιταμίνες (που διαλύονται στο νερό)
Λιποδιαλυτές βιταμίνες
- Βιταμίνη Α: Βρίσκεται στα φυτά, περισσότερο σε μορφή καροτίνης. Η χορήγησή της ενδείκνυται στις περιπτώσεις υπερθυρεοειδισμού, γενικά φλεγμονών και λοιμώξεων, παθήσεων των βλεννογόνων, παθήσεων των ματιών, γαστροεντερικών διαταραχών, εμμηνόπαυσης. Πλούσια σε βιταμίνη Α είναι τα καρότα, το σκόρδο, το κρεμμύδι, η ντομάτα, τα φύλλα του σπανακιού και της μουριάς, το πορτοκάλι, τα βερίκοκα, το λεμόνι, τα ελαιώδη φρούτα, τα δημητριακά, το φραγκοστάφυλο και ο σπόρος του σιταριού.
- Βιταμίνη D ή καλσιφερόλη: Βρίσκεται σε ελάχιστη ποσότητα στα λαχανικά με εξαίρεση τα μανιτάρια και το αραβοσιτέλαιο. Ενδείκνυται η χορήγησή της στις περιπτώσεις ραχιτισμού (αντιρραχητική).
- Βιταμίνη Ε ή τοκοφερόλη: Η χορήγησή της ενδείκνυται στις μυϊκές διαταραχές και στις διαταραχές της περιφερικής κυκλοφορίας, στο διαβήτη, στην αυτόματη έκτρωση, τη στειρότητα, την αρτηριοσκλήρωση και το γήρας. Είναι πλούσια τα δημητριακά (σπόροι), το κάρδαμο, το λάχανο, το σπανάκι, τα μπιζέλια, ο μαϊντανός και τα φυτικά έλαια.
- Βιταμίνη Κ ή αντιαιμορραγική: Η χορήγησή της ενδύκνειται στις αιμορραγίες, στις ηπατίτιδες, στις κολίτιδες, στην αρτηριακή υπέρταση. Είναι πλούσια τα μπιζέλια, οι πατάτες, οι ντομάτες, τα λάχανα, το σπανάκι, τα φύλλα καστανιάς και το τριφύλλι.
Υδατοδιαλυτές βιταμίνες
- Βιταμίνη Β1 ή ανευρίνη: Η χορήγησή της ενδείκνυται στις περιπτώσεις νευρίτιδων, ανορεξίας, εντερικής ατονίας, υπερθυρεοειδισμού, μπέριμπέρι, κόπωσης και στις οργανικές διαταραχές. Είναι πλούσια η μαγιά της μπίρας, οι σπόροι των δημητριακών, το ρύζι, τα καρότα, το μαρούλι, το σπανάκι και οι ντομάτες.
- Βιταμίνη Β2 ή ριβοφλαμίνη: Η χορήγησή της ενδείκνυται στις περιπτώσεις διαβήτη, αναιμιών, διαταραχών της ανάπτυξης, εμμηνόπαυσης. Είναι πλούσια τα φασολάκια, ο σπόρος του σιταριού, τα φύλλα του γογγυλιού, τα σπαράγγια, η μαγιά μπίρας.
- Βιταμίνη Β6 ή πυριδοξινη: Η χορήγησή της ενδείκνυται στις περιπτώσεις νευρομυϊκών διαταραχών, ανάπτυξης, εμετού και αναιμιών. Είναι πλούσια τα δημητριακά (ρύζι, κριθάρι, βρόμη), η σόγια, το φασόλι και το καρύδι).
- Βιταμίνη Β12 ή κυανοκοβαλαμίνη: Η χορήγησή της ενδείκνυται στις περιπτώσεις αναιμιών, ανορεξίας, νευρίτιδων και κόπωσης. Βρίσκεται σε μικρές ποσότητες στα λαχανικά, μόνο στα πράσα, και στη ρίζα του λάχανου και του σέλινου.
- Βιταμίνη ΡΡ ή νιασίνη: Η χορήγησή της ενδείκνυται στις περιπτώσεις πελλάγρας, δερματίτιδων, χιονίστρων, δηλητηριάσεων, αρτηριακής υπέρτασης και γαστρεντερικών παθήσεων. Είναι πλούσια στη βιταμίνη αυτή τα φιστίκια, τα σπαράγγια, το σιτάρι, το πλήρες καλαμπόκι και ρύζι, η μαγιά μπίρας και ο μαϊντανός.
- Βιταμίνη Ρ: Η χορήγησή της ενδύκνειται στις περιπτώσεις αιμορραγιών, αρτηριοσκλήρυνσης, εύθραυστων αγγείων, αρτηριακής υπέρτασης, αμορραγικής νεφρίτιδας και σκορβούτου. Είναι πλούσια τα εσπεριδοειδή, το μαυροσίταρο, η πιπεριά, τα κοκκινογούλια, το λάχανο, το μαρούλι και ο καρπός της τριανταφυλλιάς.
- Βιταμίνη C ή ασκορβικό οξύ: η χορήγησή της ενδείκνυται στις αιμορραγίες, την πυόρροια, τις αλλεργίες, αδυναμίες, αναιμίες, μολυσματικές νόσους, στοματίτιδες, ουλίτιδες. Είναι πλούσια ο φλοιός των εσπεριδοειδών, το λάχανο, τα ραπανάκια, οι ντομάτες, τα φρέσκα φασολάκια, το φραγκοστάφυλο και ο καρπός της αγριοτριανταφυλλιάς.
- Βιταμίνη Be ή φυλλικό οξύ: Η χορήγησή της ενδείκνυται στις περιπτώσεις αναιμιών, πελλάγρας και σμηγματόρροιας. Είναι πλούσια ο σπόρος του σιταριού, σχεδόν όλα τα πράσινα φύλλα και η μαγιά μπίρας.
- Βιταμίνη Β5 ή παντοθενικό οξύ: Η χορήγησή της ενδείκνυται στις περιπτώσεις ηπατιτίδων, δερματικών παθήσεων και βρογχίτιδας. Είναι πλούσια τα φιστίκια, τα μανιτάρια, το σιτάρι και το πλήρες ρύζι και σε μικρότερη ποσότητα το μεγαλύτερο μέρος των φρούτων και των λαχανικών.
- Βιταμίνη Η ή βιοτίνη: Ενδείκνυται στις απολεπιζόμενες δερματίτιδες, σμηγματόρροια, νευρικές διαταραχές και γκρίζο χρωματισμό του δέρματος. Υπάρχει στα δημητριακά.