Ιστορία των αιθέριων ελαίων.
Ο προϊστορικός άνθρωπος παρατηρούσε και αντέγραφε την ενστικτώδη συμπεριφορά των ζώων, που όταν δεν αισθάνονταν καλά, έτρωγαν συγκεκριμένα φυτά. Οι πασίγνωστες τοιχογραφίες στα σπήλαια του Lascaux της Γαλλίας πιστοποιούν τη χρήση ελαίων ήδη από το 18.000 π.Χ. Στον ελλαδικό χώρο το πρώτο εύρημα, που βεβαιώνει τη μεθοδευμένη χρήση αρωματικών ελαίων, είναι μία νωπογραφία του 16ου αι. π.Χ., που παριστά ιέρεια της Σαντορίνης να "λιβανίζει" με θυμιατό. Αναφορές σε αρώματα υπάρχουν σε 7.000 πινακίδες του 14ου-13ου αι. π.Χ, γραμμένες σε γραμμική Β.
Αριστοτέχνες της χρήσης των ελαίων και από την απαρχή της ανθρώπινης ιστορίας ως και τα χρόνια της βιομηχανικής χρήσης των βοτάνων, υπήρξαν οι Αιγύπτιοι τουλάχιστον από το 4.500 π.Χ. Η χρήση των αρωματικών φυτών και ελαίων ήταν για τους Αιγύπτιους, όχι μόνο αδιαμφισβήτητα ιατρική, αλλά και ιερή.
Ο Ιπποκράτης (460-377 π.Χ.) άνοιξε έναν ασύλληπτο και ολοκληρωμένο δρόμο για τη χρήση αιθέριων ελαίων. Ειδικά το αρωματικό λουτρό, προέτρεπε να γίνεται σε καθημερινή βάση. Κατά τα χρόνια των αλχημιστών η Αρωματοθεραπεία γνώρισε τεράστια άνθιση. Ο Αραβας επιστήμονας (γιατρός, φιλόσοφος, μαθηματικός, αστρονόμος, αστρολόγος, θεολόγος) Αβικέννας, περί το 900 μ.Χ. εξέλιξε την απόσταξη και καθιέρωσε τη χρήση αιθέριων ελαίων. Πασίγνωστο είναι το περιστατικό, που συνέβη τη δεκαετία του 1920 στο χημικό Gattefosse στο εργαστήριό του, ενώ δούλευε, συνέβη έκρηξη. Ο ίδιος υπέστη σοβαρό έγκαυμα και μέσα στον πανικό του, βούτηξε το χέρι του σε ένα μεγάλο δοχείο με καθαρό έλαιο λεβάντας. Η λεβάντα επούλωσε ταχύτατα το έγκαυμα, ενώ έγινε το διασημότερο αιθέριο έλαιο στην Ευρώπη και ο Gattefosse αφιέρωσε όλη τη ζωή και την τεχνογνωσία του στη θεμελίωση της Αρωματοθεραπείας. Θεωρείται ο πατριάρχης της Αρωματοθεραπείας με τη σημερινή της μορφή.
Διάσημη είναι και η περίπτωση του χειρουργού Valnet, που κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο θεράπευε τα σοβαρά εγκαύματα και τις πληγές των στρατιωτών με τα χειρουργικά του εργαλεία και τα αιθέρια έλαια. Τη δεκαετία του 1950, η Μaury συνδύασε για πρώτη φορά τα αιθέρια έλαια με το μασάζ. Στην Ελλάδα, ειδικά παλαιότερα, η Αρωματοθεραπεία στη συνείδηση των περισσότερων ανθρώπων είχε ταυτιστεί με το μασάζ. Ευτυχώς τώρα η κατάσταση έχει αλλάξει. Η Αρωματοθεραπεία δεν είναι το μασάζ. Το μασάζ είναι απλά ένας τρόπος εφαρμογής της και μάλιστα ένας από τους δραστικότερους.
Πού βρίσκονται τα αιθέρια έλαια
Τα αιθέρια έλαια δίνουν την χαρακτηριστική μυρωδιά και γεύση στα βότανα και στα μυρωδικά, το άρωμα στα λουλούδια και στα φρούτα. Εκκρίνονται από ειδικούς αδένες και κύτταρα που βρίσκονται σε διάφορα μέρη του φυτού. Ένα αιθέριο έλαιο αποτελείται από πολλές οργανικές ενώσεις. Η αναλογία των συγκεκριμένων συστατικών του κάθε αιθέριου ελαίου προσδίδει σΆ αυτό τις ιδιότητες του. Από χημικής άποψης δεν έχουν καμία σχέση με τα πραγματικά έλαια (γλυκερίδια). Σχηματίζονται σε εξειδικευμένα κύτταρα ή κυτταρικούς σχηματισμούς ή και στον μεσοκυττάριο χώρο σε διάφορα μέρη των αρωματικών φυτών.
Μπορούν να βρεθούν:
• Στα πέταλα (γιασεμί, λεβάντα, τριαντάφυλλο, χαμομήλι) • Στα φύλλα (ευκάλυπτος, γεράνι, θυμάρι, μέντα) • Στον ξυλώδη ιστό (σανταλόξυλο) • Στον καρπό (άρκευθος, λεμόνι, περγαμόντο) • Στους σπόρους (γλυκάνισο, μάραθο) • Στις ρίζες (αγγελική, βετιβέρ, ίρις) • Στα ριζώματα (τζίντζερ) • Στην πηκτίνη (βενζοϊνη, μύρο, πεύκο) • Στο φλοιό (κανέλα) • Στους φλοιούς καρπών (νερατζέλαιο, πορτοκαλέλαιο) • Σε όλο το φυτό (μέντα, ρίγανη)
Μπορούν να βρεθούν σε ένα ή περισσότερα μέρη, ενός φυτού και είναι απαραίτητα για την επιβίωση του. Επηρεάζουν την ανάπτυξη και την αναπαραγωγή του, προσελκύουν τα έντομα για την επικονίαση, αποτρέπουν τη βρώση του από φυτοφάγα ζώα και το προστατεύουν από ασθένειες.
Η ποιότητα των διαφόρων αιθέριων ελαίων επηρεάζεται από:
• Την ποσότητα του αιθέριου ελαίου που παράγουν (απόδοση σε αιθέριο έλαιο: ml/100gr ξηρού βάρους φυτού).
• Από την ποιοτική και ποσοτική σύσταση αιθέριων ελαίων (δηλαδή το είδος των ενώσεων που συνιστούν το αιθέριο έλαιο και την εκατοστιαία συμμετοχή τους). Και οι δύο παράμετροι ποικίλουν τόσο στα αυτοφυή όσο και στα καλλιεργούμενα αρωματικά φυτά ως προς:
• Τα διαφορετικά τμήματα των φυτών που παράγουν αιθέριο έλαιο. Συνήθως τα άνθη και τα φύλλα παράγουν τις μεγαλύτερες ποσότητες ενώ οι βλαστοί τη μικρότερη.
• Την εποχή συλλογής (εποχική ποικιλότητα). Όσο αφορά στην ποσότητα, κυρίως συνδέεται με τη φάση ανάπτυξης του φυτού, πχ το φασκόμηλο παράγει διπλάσια ποσότητα αιθέριου ελαίου κατά το καλοκαίρι από την άνοιξη που είναι η εποχή ανθοφορίας του. Αλλά και η σύστασή τους διαφοροποιείται κατά τη διάρκεια του έτους.
• Τη γεωγραφική κλιματική ποικιλότητα. Μεγάλος βαθμός ποικιλότητας έχει καταγραφεί στους αυτοφυείς πληθυσμούς των αρωματικών φυτών ανάλογα με την περιοχή εξάπλωσής τους.
Οι ευεργετικές ιδιότητες των αιθέριων ελαίων στον ανθρώπινο οργανισμό.
• Αναλγητικές: αιθέρια έλαια με αναλγητικές ιδιότητες χρησιμοποιούνται, όταν υπάρχουν πόνοι περιόδου, πονοκέφαλοι, μυϊκοί πόνοι και ημικρανίες.
• Αναισθητικές: πριν από αναγκαίες ιατρικές πράξεις, ή σε περιπτώσεις πολύ δυνατών πόνων. (σε νοσοκομείο της Μ. Βρετανίας αντικαταστάθηκε η επισκληρήδιος αναισθησία, από αναισθησία με αιθέρια έλαια)! • Αντιαλλεργικές: αλλεργικό άσθμα, ρινίτιδα. • Αντισηπτικές: κατά των όλων των παθογόνων μικροοργανισμών ιών, μυκήτων, παρασίτων, βακτηρίων, χρησιμοποιούνται σε πληγές, τσιμπήματα και δαγκώματα εντόμων και ζώων, μεταδοτικές ασθένειες, απολυμάνσεις.
• Αντισπασμωδικές: σε μυϊκούς πόνους, κράμπες στα άκρα ή τα σπλάχνα
• Αντιφλεγμονώδεις: αναρίθμητες εφαρμογές σε όλο το σώμα, π.χ. κολίτιδα
• Αποσυμφορητικές: ρινίτιδα, ιγμορίτιδα, θρομβώσεις, πρησμένα πόδια
• Αποτοξινωτικές: αδυνάτισμα, κυτταρίτιδα, κακή διατροφή
• Αποχρεμπτικές: βρογχίτιδα, άλλες παθήσεις του αναπνευστικού
• Αφροδισιακές: ανικανότητα/ψυχρότητα, έλλειψη επικοινωνίας συντρόφων, μειωμένη ερωτική διάθεση.
• Γαλακταγωγές: ενίσχυση θηλασμού
• Διεγερτικές: εξάντληση σωματική, συναισθηματική, διανοητική
• Εμμηναγωγές: αμηνόρροια, δυσμηνόρροια, ασταθής κύκλος
• Εντομοαπωθητικές: καταπολεμούν ψείρες και διώχνουν τα κουνούπια
• Επουλωτικές: πληγές, εγκαύματα, ραγάδες, ουλές.
• Ορμονικές: εξισορρόπηση όλων των αδένων (π.χ. υπόφυση, επινεφρίδια, πάγκρεας)
• Στυπτικές: αιμορραγία
• Υποτασικές - Υπερτασικές.
Τα διάφορα συστήματα του οργανισμού που επιδρούν τα αιθέρια έλαια:
• Υποστήριξη του αναπαραγωγικού συστήματος: εμμηνόπαυση (εξισορρόπηση των ορμονών, εναλλαγές διάθεσης, εξάψεις, εφιδρώσεις), στειρότητα.
• Του ανοσοποιητικού συστήματος: χρόνιες ασθένειες, μακροχρόνια χρήση φαρμάκων, πεσμένα λευκά αιμοσφαίρια.
• Του αναπνευστικό: άσθμα, δύσπνοια, υπνική άπνοια, κρύωμα, πυρετός.
• Του δέρματος: έκζεμα, έρπης, ρυτίδες, πανάδες, κανονική, ξηρή, μικτή, λιπαρή, ακνεική, ευαίσθητη, ώριμη επιδερμίδα.
• Του καρδιαγγειακού: ταχυκαρδία, κακή κυκλοφορία.
• Του νευρικού: Κρίσεις πανικού, υστερίας, νευρική εξάντληση.
• Του ουροποιητικού: κυστίτιδα, προστατίτιδα, ουρολοιμώξεις.
• Του πεπτικού: δυσκοιλιότητα, μετεωρισμός, δυσπεψία, έλκη.
Καλλυντικά Λάδια ή λάδια βάσης για αιθέρια έλαια
• Αμυγδαλέλαιο: μαλλιά, πρόσωπο, απαλυντικό
• Βερυκοκέλαιο: ντεμακιγιάζ, για όλα τα δέρματα
• Δαφνέλαιο: δυνάμωμα μαλλιών, τριχόπτωση, τονίζει σκούρα μαλλιά
• Εκχύλισμα αλόης: αναζωογονητικό, ενυδάτωση, σύσφιξη
• Καρυδέλαιο: τονωτικό για μαλλιά
• Καστορέλαιο: μάτια, βλεφαρίδες, ψαλίδα μαλλιών
• Λάδι αβοκάντο: μαλακτικό για ξηρά δέρματα, επαναφέρει κύτταρα στη φυσική κατάσταση, θρεπτικό για μαλλιά
• Λάδι βιζόν: μάτια, βλεφαρίδες, μαύρους κύκλους, περιποίηση μαλλιών
• Λάδι καλέντουλας: επούλωση πληγών, ερεθισμένο δέρμα, σπυριά
• Λάδι καρύδας: μαύρισμα στον ήλιο, περιποίηση ξηρών δερμάτων
• Λάδι κισσού: κυτταρίτιδα
• Λάδι από κουκούτσια σταφυλιού (βασικό λάδι): περιποίηση σώματος, μασάζ
• Λάδι από φύκια: κυτταρίτιδα, αδυνάτισμα
• Λάδι χοχόμπα: για ξηρά δέρματα μαλακτικό, ενυδατικό, για ρυτίδες
• Λινέλαιο: πέτρες χολής
• Σπαθόλαδο: μυοχαλαρωτικό (μασάζ), για κουρασμένα πόδια.