O μύθος του τέλειου συντρόφου: Μπορεί η εξιδανίκευση να βοηθήσει μία σχέση;

Όταν ξεκινάμε κάτι που θέλουμε πολύ να πετύχει, φροντίζουμε να φορέσουμε τα καλά μας ρούχα, την καλή μας διάθεση και να στρογγυλέψουμε όλες τις άγριες γωνίες μας που μπορεί να μας κάνουν λιγότερο αρεστούς. Ειδικότερα στις ερωτικές σχέσεις, μας είναι ιδιαίτερα σημαντικό να έχουμε την καλύτερη εικόνα μας προς το πρόσωπο που μας ενδιαφέρει και παράλληλα, σχεδόν χωρίς να το συνειδητοποιήσουμε, έχουμε ξεκινήσει να δημιουργούμε μία γοητευτική, αψεγάδιαστη και κάπως μαγική εικόνα για τον άλλον στο μυαλό μας.

Η εξιδανίκευση του συντρόφου θα συμβεί πολύ σύντομα και χωρίς να το κάνουμε σκόπιμα. Είναι, όμως, ο εγκέφαλός μας που έχει ανάγκη να κατασκευάσει και να συντηρήσει μία ιδανική εικόνα για το νέο σύντροφο, να μειώσει τις δυσκολίες, ακόμη και να ανακατασκευάσει αναμνήσεις, έτσι ώστε να μας κινητοποιήσει να τον θέλουμε περισσότερο και να περνάμε καλά στη σχέση μας.

Ποιοι είναι οι λόγοι που χρειαζόμαστε την εξιδανίκευση;

Μία γυναίκα πρόκειται να εξιδανικεύσει πιο άμεσα και πειστικά τον σύντροφό της και αυτό εξαιτίας της συναισθηματικής της ανάγκης να τον θαυμάζει και να τον βιώνει ως πιο πετυχημένο, δυνατό και ικανό, εκείνον δηλαδή που θα την βοηθά, θα την φροντίζει και θα την προστατεύει. Από την άλλη, ο άντρας έχοντας την ανάγκη να είναι ο δυνατός, απολαμβάνει και ενισχύει τις συμπεριφορές εξιδανίκευσης, καθώς είναι και για εκείνον απαραίτητες ώστε να μην αμφισβητηθεί εξωτερικά η υπεροχή του.

Για μερικούς, η εξιδανίκευση μπορεί να θεωρηθεί και μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία, όπου καθώς βλέπω τον σύντροφό μου ως τόσο μοναδικό και ξεχωριστό, του φέρομαι με αντίστοιχους τρόπους και έτσι περιμένω να κάνει και εκείνος το ίδιο. Όμως, συχνά αυτό δεν συμβαίνει και, συνεχίζοντας την εξιδανίκευση, θεωρώ πως δεν είμαι αρκετά δοτικός ή ταιριαστός για εκείνον και συνεχίζω να προσφέρω και να θαυμάζω με μεγαλύτερο ζήλο, αποδεικνύοντάς ταυτόχρονα στον εαυτό μου πως όντως είναι πολύ καλός για να είναι μαζί μου αυτός ο άνθρωπος και έτσι πρέπει να προσπαθήσω πολύ σκληρά για να τον κρατήσω. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, συντηρώ τον μύθο του τέλειου συντρόφου για πάντα στο μυαλό μου.

Από μία πιο θεραπευτική προοπτική, μπορούμε να πούμε ότι η βασική ανάγκη του ατόμου που έχει την τάση να εξιδανικεύει περισσότερο τους συντρόφους του, είναι η ανάγκη του να καλύψει τις προσωπικές του ατέλειες και αδυναμίες, να βελτιώσει δηλαδή τη δική του κακή εικόνα εαυτού. Κάθε βρέφος είναι αβοήθητο χωρίς τους γονείς του και κινδυνεύει. Συνεπώς, οι γονείς που το φροντίζουν και το μεγαλώνουν είναι στα μάτια του υπερήρωες με δυνάμεις που χωρίς αυτές δεν μπορεί. Η ασφάλεια που νιώθει μαζί τους και η φροντίδα που δέχεται του προκαλούν μόνο θερμά και όμορφα συναισθήματα, τα οποία θα θέλει να αναβιώνει με κάθε ευκαιρία και στην ενήλικη ζωή του.

Ένα άτομο που έχει στον πυρήνα του με μεγάλη ένταση την πεποίθηση πως οι άλλοι δεν θα τον βρουν αρκετά καλό για να τον αγαπήσουν ή δεν είναι κατάλληλος για να φροντίζει τον εαυτό του χωρίς τη βοήθεια κάποιου, θα δημιουργεί και σχέσεις που θα του αποδεικνύουν ακριβώς το ίδιο. Πολλά είναι τα παραδείγματα εκείνων που επαναλαμβάνουν σχέσεις με το ίδιο μοτίβο (για παράδειγμα «Στην αρχή είχαμε πολύ ενθουσιασμό και πάθος και ξαφνικά ξενέρωσε και σταμάτησε να μου μιλάει – όπως και οι προηγούμενοι»). Πρόκειται για περιπτώσεις όπου το άτομο αναζητά να αναβιώσει ή να αμφισβητήσει τη βαθύτερή του πεποίθηση, πηγαίνοντας ξανά και ξανά από τον ίδιο δρόμο, καθώς αυτόν μόνο ξέρει και κάθε άλλη επιλογή του φαίνεται άγνωστη και επικίνδυνη.

Μπορεί η εξιδανίκευση να βοηθήσει μία σχέση;

Εκτός από τη λιγότερο ρεαλιστική πλευρά που υπάρχει στη σχέση όταν η εξιδανίκευση έχει τον πρωταγωνιστικό λόγο, η υποτίμηση είναι η άλλη όψη του νομίσματος. Δηλαδή, μετά από ένα διάστημα εξιδανίκευσης του συντρόφου, οδηγούμαστε στη ματαίωση, καθώς αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχουν μερικά του χαρακτηριστικά που δεν είναι και τόσο τέλεια και μοναδικά. Χαλάει λοιπόν η καταπληκτική του εικόνα και απομυθοποιείται, καταλήγοντας να φτάνει στο σημείο της υποτίμησης όπου από ιδανικός σύντροφος θα γίνει η χειρότερη επιλογή που είχαμε κάνει ως τώρα. Αυτή είναι και η πιο προβληματική απόρροια της εξιδανίκευσης, όταν πρόκειται για μία ποιοτική σχέση.

Για απάντηση σε αυτό, όμως, πρόσφατες έρευνες που μετά από χρόνια παρακολούθηση ζευγαριών, κατέληξαν πως γίνεται να χρησιμοποιηθεί η εξιδανίκευση του συντρόφου και προς όφελος της ίδιας της σχέσης.

Πιο συγκεκριμένα, αποδείχθηκε πως όταν θεωρώ τον σύντροφό μου ιδανικό, με βάση την προσωπική μου άποψη σχετικά με το τι κάνει έναν σύντροφο ιδανικό, θα έχω μία πιο ευτυχισμένη και μακροχρόνια σχέση. Καταλαβαίνουμε δηλαδή, ότι δεν έχει σημασία να περιμένουμε έναν σύντροφο που θα μοιάζει με αυτούς που βλέπουμε στον κινηματογράφο, αλλά χρειαζόμαστε εκείνον που θα έχει τα στοιχεία που θα τον κάνουν να είναι το ιδανικό ταίρι για εμάς, καθώς θα ‘κουμπώνουν’ τα χαρακτηριστικά του, καλά ή κακά, με τις δικές μας ανάγκες.

Ερχόμαστε κοντά με ένα άτομο, ξένο ως τώρα, και περιμένουμε να μας καλύψει τις ανάγκες μας, με βασικότερη αυτή της συντροφικότητας, προβάλλοντας πάνω του όλα τα ιδανικά χαρακτηριστικά που περιμένουμε να βρούμε στο σύντροφό μας. Μήπως τελικά, χρειάζεται να αξιολογήσουμε εξ αρχής αυτά τα ‘ιδανικά’ χαρακτηριστικά και να αντικαταστήσουμε με πιο ρεαλιστικά και χρήσιμα για την καλή και ποιοτική μας συνύπαρξη;