Γιατί οι καλοί άνθρωποι κάνουν κακά πράγματα;

Το να έχουμε επίγνωση του τι πρόκειται να συμβεί και να σκεφτόμαστε τις μακροπρόθεσμες συνέπειες που μπορεί να επιφέρει μια εσφαλμένη μας συμπεριφορά θα μπορούσε να μας βοηθήσει να κάνουμε το σωστό, λένε οι επιστήμονες.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε η μελέτη με τίτλο «Πρόβλεψη και αντίσταση στον πειρασμό να συμπεριφερόμαστε ανήθικα«, που διενεργήθηκε από τη Σχολή Booth School of Business Behavioral Science του Πανεπιστημίου του Σικάγο.

Ύστερα από μια σειρά πειραμάτων, στα οποία περιλαμβάνονταν κοινά ηθικά διλήμματα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες, οι οποίοι είχαν συνδέσει το ηθικό δίλημμα με άλλα παρόμοια περιστατικά, συμπεριφέρθηκαν με ειλικρίνεια σε σχέση με όσους δεν έκαναν αυτόν τον συσχετισμό, παρότι αρχικά πιστευόταν ότι θα ενέδιδαν σε ανήθικη συμπεριφορά. Με άλλα λόγια, αποδείχθηκε ότι είναι πιθανότερο να υποκύψουμε σε μια ανήθικη συμπεριφορά αν θεωρούμε ότι η πράξη αυτή αποτελεί ένα μεμονωμένο περιστατικό και αν δεν σκεφτούμε από πριν τις αρνητικές επιπτώσεις που θα ακολουθήσουν.

Ένα από τα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν είχε ως εξής: μια ομάδα φοιτητών από τη Σχολή Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου χωρίστηκε σε ζευγάρια, όπου ο ένας φοιτητής είχε τον ρόλο του μεσίτη για έναν αγοραστή και ο άλλος είχε το ρόλο του μεσίτη για έναν πωλητή. Η αγοραπωλησία αφορούσε ένα ιστορικό ακίνητο στη Νέα Υόρκη. Το δίλημμα ήταν ότι ο πωλητής ήθελε να διατηρηθεί η υπάρχουσα ιδιοκτησία, ενώ ο αγοραστής ήθελε να την κατεδαφίσει και να χτίσει ένα ξενοδοχείο. Οι φοιτητές που είχαν το ρόλο του μεσίτη για τον πωλητή έπρεπε να προσεγγίζουν αγοραστές που θα διατηρούσαν το ιστορικό ακίνητο, ενώ οι φοιτητές που είχαν το ρόλο του μεσίτη για τον αγοραστή όφειλαν να κρύβουν το σχέδιό του για την ανοικοδόμηση ενός ξενοδοχείου.

Μετά το τέλος των διαπραγματεύσεων, οι φοιτητές κλήθηκαν να θυμηθούν αν χρειάστηκε να εξαπατήσουν ή να καταστρατηγήσουν τους κανόνες. Διαπιστώθηκε, λοιπόν, ότι τα 2/3 των συμμετεχόντων, που δεν συσχέτισαν το ηθικό δίλημμα με κάποιο αντίστοιχο του παρελθόντος, είπαν ψέματα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να κλείσουν τη συμφωνία.

«Οι άνθρωποι θα μπορέσουν να αποκτήσουν μια πιο ηθική συμπεριφορά, αρκεί να αναγνωρίσουν τις επιπτώσεις που θα έχουν στο μέλλον οι αντιδεοντολογικές πράξεις τους και να αποκωδικοποιήσουν τα μηνύματα ενός επερχόμενου πειρασμού«, δήλωσε η καθηγήτρια Ayelet Fishbach, μέλος της ερευνητικής ομάδας.